Start solidariteitsloop bij de Portugese synagoge. Foto: Claudia Kamergorodski
Afgelopen zondag verzamelden zo’n driehonderd Joden, moslims en andere belangstellenden zich bij het Jonas Daniel Meijerplein in Amsterdam. Samen liepen ze van de Portugese synagoge naar de Al-Kabir moskee. Een demonstratie ‘tegen haat en voor liefde, vrede, respect en solidariteit’.
De bonte stoet loopt langs de Amstel, het is krakend koud, maar de zon schijnt. Vrouwen met hoofddoekjes, jonge stelletjes met buggy’s, mannen met keppeltjes en blonde Nederlanders lopen door elkaar. Ze hebben bloemen in hun handen. De sfeer is gemoedelijk en onderling worden er gesprekjes aangeknoopt. Initiatiefnemer van de solidariteitswandeling is Mohammed Echarrouti, voorzitter van de Al-Kabir moskee. Hij nam contact op met Salaam Shalom nadat rechts-nationalistische activisten korte tijd bezit namen van een moskee in aanbouw in Leiden.
Rabbijn Lody van de Kamp – samen met Fatima Elatik een van de oprichters van het Joods-islamitisch burgerinitiatief Salaam Shalom – is met Echarrouti om de tafel gaan zitten. Van de Kamp: „Toen zijn we op dit idee gekomen.” De rabbijn constateert dat moslims, net als Joden, onder vuur liggen: „Moslims hebben een dubbel probleem. Ze worden aangesproken op terrorisme uitgevoerd door anderen, en net als wij kunnen ze niet in alle vrijheid gewoon naar hun gebedshuis gaan.”
Ontraden
Onder de Joodse participanten zijn onder andere de LJG-rabbijn Menno ten Brink, de orthodoxe dayan Evers, Eran Wolf, bestuursvoorzitter van de NIHS, de orthodox-Joodse gemeente in Amsterdam en Fred Salomon, LJG-bestuursvoorzitter in Amsterdam. Ook Chantal Suissa, die zich namens de LJG inzet voor samenwerkingsprojecten tussen Joden en moslims, is er. Opvallend is dat juist rabbijn Pinchas Toledano, van de Portugese synagoge (PIG), waar net bloemen zijn gelegd, niet aanwezig is. „Ik vind het zeker een mooi initiatief en wilde aanvankelijk ook komen, maar het is mij afgeraden door het bestuur van de synagoge,” licht hij telefonisch toe. Dov Rychter, PIG-bestuurslid bevestigt: „Het is vervelend dat de rabbijn niet deelnam, terwijl de wandeling bij de Snoge begon. Als hij het echt had gewild, had hij mee kunnen lopen, maar we hebben het hem ontraden. We hebben eerder gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van Salaam Shalom en hadden daar geen goed gevoel bij. Maar we zijn ook kritisch op de organisatie, omdat mevrouw Elatik erbij betrokken is.”
Elatik nam vorig jaar zomer deel aan een pro-Gaza-demonstratie waar hakenkruizen te zien waren en de Hitlergroet werd uitgebracht. Zelf liet zij zich fotograferen gearmd met een vrouw op wier T-shirt in grote letters stond: ‘Free Palestine. Stop genocide. Help!’ Die foto plaatste zij op Facebook. „Alles opgeteld vonden we het onverstandig ons aan dit initiatief te verbinden,” verklaart Rychter.
Opkomst
Van de Kamp is blij met de opkomst: „We hadden iets meer dan honderd aanmeldingen en nu moeten er in de moskee stoelen bij worden gesleept.” Youssef Geunnoun van stichting Connect, die projecten met jongeren in Amsterdam-West organiseert, vindt het prachtig om te zien dat er zoveel moslims en Joden bij elkaar zijn gekomen. Zelf heeft hij zes ‘van zijn jongens’ meegenomen. „Ontroerend vind ik het.”
Ronny Naftaniel, voormalig directeur van het CIDI, is teleurgesteld over het aantal deelnemers: „Ik liep eerder ook mee met de stille tocht naar aanleiding van $Charlie Hebdo$. Daar waren tienduizenden mensen. Dat zou ik hier ook willen zien. Samen sterk voor co-existentie. Voor een leefbare samenleving en tegen moslimterreur. Dat moet toch kunnen?”
Winston Citroen is een van de thuisblijvers. „Ik ken wel mensen die zijn gegaan, en dat moeten ze vooral doen, maar ik vind het iets heel naïefs hebben,” zegt Citroen, die jarenlang lid was van de Liberaal Joodse Gemeente en zich actief mengt in politieke discussies, vooral als het om de verhouding tussen Joden en moslims gaat. „Het zijn vooral politiek correcte mensen en cultuurrelativisten die hieraan deelnemen. Mensen van wie ik denk dat ze hun eigen wereldbeeld in stand willen houden in plaats van te kijken naar de werkelijkheid. Ik hou meer van de realiteit en feiten dan van goede bedoelingen.”
Naftaniel is ondanks zijn kanttekeningen over de opkomst erg te spreken over de bijeenkomst: „Ik vind het juist goed dat Joden en moslims elkaar opzoeken. Wij moeten hier samenleven. Als je niet gelooft dat dit kan, dan zeg je het vertrouwen in deze samenleving op. Denk je dat 800.000 moslims hier het land uit kunnen worden gezet? Of dat je alle 50.000 Joden naar Israël kan laten emigreren? Dat zijn fantoomgedachten. We moeten met elkaar samenleven, er is geen keus. En dat moeten we ook willen. Het kan een maatschappij kleurrijker maken. Verder vind ik de sfeer heel goed. Nee tegen haat en nee tegen figuren die de democratie om zeep willen brengen.”
Handen vast
Ondertussen is de stoet uitgekomen bij de Al-Kabir moskee aan de Weesperzijde. De imam geeft iedereen bij de ingang persoonlijk een hand. Zoete thee en koekjes worden uitgedeeld in het volgestroomde gebedshuis. Het moskeebestuur heet iedereen welkom, waarna voormalig PvdA-wethouder Pieter Hilhorst de tienjarige Saber el Bakkali aankondigt. Hij rapt over een wereld ‘waarin iedereen blij is’. Het publiek joelt als de jongen daarna voorzitter Eccharrouti en Van de Kamp naar voren haalt, hun handen vastpakt en omhoog houdt. Daarna volgen nog vele speeches waarin haat en discriminatie worden afgekeurd. Naftaniel fronst even de wenkbrauwen wanneer een van de sprekers terrorisme en extremisme afkeurt ‘van zowel moslims als Joden’. „Hoor eens even,” zegt Naftaniel, „extremisme onder Joden vind je misschien af en toe op de Westbank, maar waar we hier in Europa mee te maken hebben is toch niet het extremisme van Joden?”
NIHS-bestuursvoorzitter Wolf deelt tijdens de bijeenkomst met de aanwezigen dat hij eigenlijk bij een vergadering had moeten zijn over de veiligheid van twaalf synagogen, maar dat hij besloten heeft om in plaats daarvan naar de moskee te komen. „Want ik vind dit eigenlijk belangrijker. Dat je met elkaar kunt samenwerken is ook een vorm van veiligheid.”
Abonneer op het NIW
