Haagse opstootjes 

Een sjoelverbod, antisemitische incidenten en discussies over een soeka. Kunstenaar Fabrice Schomberg, vaste sjoelbezoeker in Den Haag, figureerde de afgelopen tijd prominent in de media. Een nadere blik op de feiten en omstandigheden. 

Het rommelt al een tijdje in de Haagse Schilderswijk. IS-demonstraties, antisemitische leuzen, opstootjes en extreemrechtse optochten. De meeste Joodse inwoners van de wijk houden zichzelf uit beeld, maar de Israëlische kunstenaar Fabrice Schomberg (36) – bewoner van het Joodse Hofje – zoekt nadrukkelijk de aandacht. Met interviews in binnen- en buitenlandse media is hij uitgegroeid tot een van de Joodse stemmen van de Schilderswijk. Zo werd hij begin september vastgelegd door de camera’s van de EO terwijl hij met kipa door de Haagse straten liep. Tijdens de opnamen kreeg hij herhaaldelijk de tekst ‘kankerjood’ naar het hoofd geslingerd door jongens van Marokkaanse komaf. Dat Schomberg de confrontatie niet uit de weg gaat is in de uitzending goed te zien. Een trots lid van de lokale Joodse gemeenschap, zou je zeggen. De situatie ligt net even anders. Op de achtergrond spelen grote problemen tussen de Israëlische kunstenaar en de Joodse kerkgenootschappen in Den Haag.

Verbod
Op 16 september kreeg hij van de NIG Den Haag een sanctie opgelegd omdat hij een gevaar zou vormen voor de veiligheid van de gemeenschap. Twee jaar lang mag hij geen voet zetten in een van de sjoels van de gemeente, zo werd ook in de media breed uitgemeten. Een week eerder wilde hij tijdens een ‘vredesloop’ met verschillende buurtbewoners uit de Schilderswijk op sjabbat een bezoek brengen aan de synagoge in de Cornelis Houtmanstraat. Bij aankomst werd de groep rond Schomberg echter te verstaan gegeven dat er een besloten bijeenkomst plaatsvond; de zoon van rabbijn Katzman werd bar mitswa. Gesprekken tussen Schomberg en enkele sjoelgasten – waarin de situatie wordt uitgelegd – werden in het geheim opgenomen en later door de Israëlische kunstenaar geplaatst op YouTube. Het bestuur van de NIG Den Haag schorste Schomberg onmiddellijk. „Het incident met de opnames is de druppel,” zegt Arjeh Baumgarten, voorzitter NIG Den Haag. „Het zorgt voor een grote vertrouwensbreuk tussen de gemeenschap en meneer Schomberg. Dit moet wel in het licht worden gezien van andere incidenten. Zo hebben we op Jom Kipoer een keer de politie moeten inschakelen, omdat meneer Schomberg, hoe zal ik het zeggen, onaangepast gedrag vertoonde. Een dergelijk verbod is bij ons nog nooit voorgekomen, en u kunt begrijpen dat wij niet over één nacht ijs gaan. Alles is ook gebeurd in overleg met de politie.” Ook in de sjoel van de LJG Den Haag is Schomberg niet welkom. „Niet voor niets heeft de NIG Den Haag hem zo’n verbod opgelegd. Het is dan ook niet verstandig als wij hem toelaten. Het belang van een individu is ondergeschikt aan de veiligheid van een grote groep. En hij vormt zeker een risico,” aldus Henri Heijmans, algemeen manager van de LJG Den Haag.

Geen schuld
Volgens Schomberg is het niet zijn schuld dat er op sjabbat geheime opnames in sjoel zijn gemaakt. „Er liep een documentairemaker mee met de tocht. Hij heeft de opnames gemaakt. Ik wist er niks van,” zegt Schomberg in een telefonisch interview. Maar hoe zijn de gesprekken dan onder zijn naam op het internet verschenen? „De filmmaker had de hele dag opnames gemaakt. Hij wilde echter zijn film niet onder zijn naam publiceren. Dus ik heb het maar gedaan. Maar ik heb vooraf nooit de inhoud bekeken.” Over de eerdere incidenten bij de NIG Den Haag is Schomberg open en eerlijk. „Ik lijd aan een erfelijke ziekte, ik heb namelijk een bipolaire stoornis. Soms ben ik dan niet mezelf. Tijdens Jom Kipoer was ik erg ziek. Ik kan dus niet verantwoordelijk gehouden worden voor mijn acties toen. Daarna heb ik een paar weken in het ziekenhuis doorgebracht. Maar nu gaat het weer erg goed met me. Ik slik pillen en bezoek een psycholoog. Dus ik ben weer helemaal de oude,” zegt Schomberg, die aangeeft dat hij graag met Jom Kipoer naar sjoel wil. „Ik hoop dat ik misschien naar Leiden kan gaan.”

Soeka
Ook met de lokale autoriteiten in Den Haag ligt Schomberg in de clinch. Met Soekot wil de kunstenaar graag op de stoep voor zijn deur – hij heeft geen tuin – een soeka bouwen. Maar de gemeente, die een vergunning voor het plaatsen van een loofhut moet afgeven, lijkt niet mee te willen werken aan een dergelijk bouwwerk in de Schilderswijk. „Ik wil graag een imam en een priester uitnodigen. Ik wil de buurt bijeenbrengen en laten zien dat we samen kunnen leven. Maar de politie en brandweer hebben een negatief advies gegeven,” aldus Schomberg. Zo zou de soeka nieuwe antisemitische incidenten kunnen uitlokken en is de brandweer bang voor brandgevaarlijk vandalisme. „Maar daar geloof ik niet in. Ik zal zelfs zorgen voor beveiliging,” zegt Schomberg. Een woordvoerder van de gemeente laat weten dat de vergunningsaanvraag van Schomberg nog in behandeling is: „We hebben deze week een gesprek gehad met de heer Schomberg en verwachten vrijdag uitsluitsel te kunnen geven.” Bij het ter perse gaan van dit NIW is het nog niet duidelijk of Schomberg zijn soeka mag neerzetten.