Hieronder een bijdrage van de voorzitter van het Centraal Joods Overleg, Ron van der Wieken, naar aanleiding van het rondetafelgesprek Antisemitisme dat vorige week plaatsvond in de Tweede Kamer. Van der Wieken pleit onder meer voor de aanstelling van een nationaal coördinator Antisemitisme.
Antisemitische incidenten komen voor veel Joden steeds weer als een complete verrassing. We weten dat antisemitisme bestaat, maar als we het echt tegenkomen verbijstert het ons telkens weer. Onze emoties zoals angst en woede gaan met ons op de loop en we komen vaak niet veel verder dan dat. We schreeuwen heel hard “antisemitisme!!” en denken dan dat we daarmee het probleem oplossen. Maar dat is niet zo. Het is goed om de feiten zo koel mogelijk onder ogen te zien, met name welke middelen ons ter beschikking staan om er iets zinnigs tegen te ondernemen. In de westerse cultuur is sedert vele eeuwen continu een zekere mate van antisemitisme en antisemitisch vooroordeel aanwezig. Religie is een belangrijke oerbron hiervan, met name vanuit het Nieuwe Testament en de christelijke traditie maar -in Europa- de laatste decennia ook vanuit de Islam. Min of meer onafhankelijk daarvan geeft de opvoeding in gezin en gemeenschap vaak oude xenofobe vooroordelen door.
De haat tegen Joden fluctueert in ernst en gewelddadigheid. Dat gebeurt onder invloed van externe factoren, vooral economische maar ook gevoelens van bijvoorbeeld bedreigde veiligheid spelen daarin soms een belangrijke rol. Van belang is om het onderscheid te maken tussen enerzijds antisemitisme in strikte zin, te definiëren als de haat jegens Joden omdat zij Joden zijn, vaak culminerend in de wil om Joden kwaad te doen, en anderzijds vóóroordelen met een antisemitisch sentiment. Voorbeelden van het laatste zijn: alle Joden zijn rijk en/of sluw. De overheid neemt sedert geruime tijd de taak op zich om te strijden tegen zowel antisemitisme als antisemitische vooroordelen.
De strijd tegen het antisemitisme in strikte zin kan zich alleen maar beperken tot een strijd tegen de uítingen van het antisemitisme: verbale en fysiek gewelddadige manifestaties van de haat tegen Joden. De ervaring leert namelijk dat de aandoening zélf onbehandelbaar is. In de strijd tegen gewelddadige uitingen van antisemitisme is de overheid succesvol, vóóral in de preventie zoals bijvoorbeeld in de bewaking van sjoels en scholen door de Koninklijke Marechaussee; in mindere mate boekt de overheid resultaat bij de bestraffing van antisemitische incidenten.
Ongecoördineerd en ongericht
De strijd tegen antisemitisch gekleurde vóóroordelen is feitelijk van nog meer belang want die zijn: a) veel grootschaliger aanwezig en b) in essentie nog omkeerbaar in de zin van “geneeslijk”. In de strijd tegen antisemitisch gekleurde vóóroordelen is de overheid in brede zin, zowel nationaal als gemeentelijk weliswaar actief maar in het geheel níet succesvol. Er zijn vele plannen, in vele departementen (OCW, SZW, Justitie, Binnenlandse Zaken e.a.) maar die zijn veelal ongecoördineerd en feitelijk ongericht. Er ontbreekt (bijna) elke vorm van regie, coördinatie en controle.
Ron van der Wieken
Er is grote behoefte aan een Nationale Coördinator in de strijd tegen antisemitisme. Deze functie wordt ten zeerste aanbevolen door de Europese Commissie. Vorig jaar juni nam de EU een resolutie aan waarin lidstaten worden opgeroepen om een dergelijke functionaris te benoemen. Frankrijk, Duitsland, Bulgarije, UK, Tsjechië, Griekenland en Zweden gingen hier inmiddels al toe over. De meest kansrijke opstelling is die van Frankrijk (waar de situatie ten aanzien van antisemitisme ook verreweg het ernstigste is) waar een onafhankelijke interministeriële functionaris (DILCRA) onbelemmerde toegang heeft tot alle relevante ministeries en direct verslag uitbrengt aan de premier. Deze functionaris regisseert daadwerkelijk de overheidsplannen op dit gebied en coördineert ze, ook met plannen die voortkomen uit de burgerij, bijvoorbeeld uit de diverse Joodse gemeentes.
Het is belangrijk dat de nationale coördinator zich alleen en uitsluitend bezighoudt met de strijd tegen het antisemitisme; een coördinator discriminatie in het algemeen of iets dergelijks is om meerdere redenen onwerkzaam. In de eerste plaats komt antisemitisme voor een belangrijk deel uit de islamitische hoek waartegen óók gediscrimineerd wordt en ten tweede leidt het op één hoop gooien van discriminatie van de verschillende groepen ertoe dat strijd tegen het antisemitisme ondergesneeuwd raakt.
Het Centraal Joods Overleg pleit met klem voor de aanstelling van een Nationale Coördinator Antisemitisme naar Frans model ten einde de strijd tegen de eeuwenoude vijand van vreedzaam samenleven eindelijk met succes te gaan voeren.
Abonneer op het NIW
