Jew in the City

Allison Josephs. Foto: jewinthecity.com

Allison Josephs is de drijvende kracht achter Jew in the City, een Amerikaanse organisatie die wereldwijd stereotypen over orthodoxe Joden probeert te doorbreken. Op 29 januari doet zij in Amstelveen mee aan de jaarlijkse Jewish Discovery Day van het NIK.

Allison Josephs (37) studeerde filosofie aan de Columbia University, werkte vijftien jaar bij de Joodse opbouwwerk- en onderwijsinstellingen Jewish Outreach, Birthright en Partners in Torah, en is moeder van vier kinderen. Nadat een journaliste zich verrast toonde dat zij als orthodoxe Jodin niet de knorrige en benepen vrouw was die zij zich had voorgesteld, besloot Josephs om het grote publiek met YouTube-filmpjes over orthodoxie te informeren. Daar kwamen vanaf 2007 haar eigen website Jew in the City en de sociale media Facebook en Twitter bij. Josephs boodschap bestaat uit uitleg over Tora, halacha en orthodox jodendom en het slopen van vooroordelen, bijvoorbeeld door verhalen over haar eigen leven en interviews met orthodox-Joodse beroemdheden. Zij wordt onder meer geciteerd door The Wall Street Journal, CNN, The Huffington Post en Yahoo News.

‘Mannen hebben me meermaals verteld dat ik aan het stockholmsyndroom lijd, ofwel bang ben uit de orthodoxie te vertrekken’

De omgang met de media gaat niet altijd zonder slag of stoot, vertelt ze in een telefonisch interview. “Ik had eens enorme ruzie met een verslaggever van The Daily Beast, die zeker wist dat orthodox-Joodse vrouwen niet mochten werken. Mannen hebben me meermaals verteld dat ik aan het stockholmsyndroom lijd, ofwel bang ben uit de orthodoxie te vertrekken.” Natuurlijk is niet alles makkelijk als je orthodox leeft, geeft ze toe. “Maar met religie, tradities en rituelen zet ik het jodendom voort op de manier die ikzelf gekozen heb. Kijk wat er gebeurt als je dat niet doet, kijk ook naar alle gemengde huwelijken met niet-Joden. Dan verwatert en verdwijnt het jodendom.”

Teleurgestelden
Naast seculiere Joden die weinig weten over hun orthodoxe geloofsgenoten richt Jew in the City zich met Project Makom de laatste jaren ook op teleurgestelde ex-orthodoxe Joden die de orthodoxie te benauwend vinden. Ze begon Makom nadat een gelovig echtpaar haar vroeg waar ze dan wél thuishoorden. Anderen overwogen om hun geloof op te geven. “Het is belangrijk,” vervolgt ze, “om te beseffen dat er tig stromingen binnen de orthodoxie bestaan: van gematigd tot ultra en van links tot rechts. Zo wordt er in mijn wereld niet met argusogen gekeken of je wel of niet naar sjoel gaat. Men respecteert ieders keuzes en vindt zichzelf niet ‘beter Joods’ dan de rest. Als de honderden ex-orthodoxen die ik bereik horen dat het zo dus ook kan, komt vaak de vraag ‘leer ons hoe wij orthodox kunnen zijn zoals jij’.”

Why we are alive
Josephs groeide op in New Jersey in een Conservative Joodse familie, een middenstroming tussen liberaal en orthodox jodendom. “We leefden de American dream en waren niet erg religieus,” vertelt ze. “Ons jodendom was niet veel meer dan gefilte fisj, bagels en Joodse moppen. Mijn vader behandelde als neuroloog ook chassidische Joden en vertelde me dat ze vies en onbeschoft waren en geen Engels spraken. Op tv waren regelmatig karikaturen van ze te zien en als ik in Manhattan zichtbaar orthodoxe Joden zag, vond ik ze ‘gek Joods’ en mezelf ‘normaal Joods’. Ik vond ze achterlijk, extremistisch en vrouwonderdrukkend. En dit allemaal terwijl ik geen van hen persoonlijk kende.”
Op haar achtste zorgde een traumatische ervaring voor een keerpunt: “Een vader in onze buurt schoot zijn dochter, die ik kende, dood. Mijn wereld, ons gezin, kan dus ook tot een einde komen, dacht ik. Ik wilde meer weten over waarom we eigenlijk bestaan. Maar het why we are alive-gesprek hadden mijn ouders nooit met me gevoerd. De zeiden: ‘Dat weten we niet en dat weet niemand, dus get busy living.’ Dat was dan naar school gaan en tv-kijken en vooral bezig en afgeleid zijn. Op mijn zestiende vroeg ik een leraar op mijn middelbare school om raad. Hij was orthodox. Hij bleek heel gewoon en werelds, ook al droeg hij een keppeltje, hield hij een kosjere huishouding en vierde hij elke week sjabbat. Hij leefde met een glimlach, met bezieling en met een doel.”
Langzaamaan begon Josephs zelf religieuzer te leven. Ze volgde, onder andere in Israël, diverse charedi (strikt-orthodoxe) opleidingen, waarin ze werd aangemoedigd haar eigen pad te vinden. Ze werd een ba’alat tesjoeva, iemand die terugkeert naar de wortels van het jodendom. “Ik ontdekte dat ik het beste van het moderne en van het charedi jodendom wilde combineren. Mijn familie dacht dat ik gek was. Maar raad eens, zij zijn een voor een ook religieus geworden.”

Blote volleybalsters
Josephs kinderen stellen nu dezelfde levensvragen als zij vroeger. In tegenstelling tot haar ouders destijds praat zij er wel over. In haar JITC-websiteartikel ‘Teaching My Orthodox Jewish Sons To Respect Women’ geeft Josephs een voorbeeld. In de bioscoop zien ze een preview van een nieuwe Minions-tekenfilm, waarin een Minion met twee vriendinnen in een badkuip zit. Haar zoontje vraagt of ze naar die film mogen. Josephs zegt nee, en op de vraag waarom niet legt ze uit dat het niet respectvol is tegenover vrouwen als een man meer dan één vriendin heeft. “De Tora-regel is dat een vrouw bedoeld is om de enige te zijn voor haar man.”
Enkele maanden later vraagt ze haar kinderen om een cartoon van Alvin and the Chipmunks uit te zetten, omdat er she’s hot! in gegromd wordt en kort daarna weer een seksueel getinte opmerking volgt over een kamermeisje. Op het wederom geuite ‘waarom?’ antwoordt Josephs: “Omdat ik het beu ben dat elke grap over het uiterlijk van een vrouw gaat.” Als haar zoon haar vertelt dat er op de iPad een reclame met blote volleybalsters is verschenen, verduidelijkt zijn moeder: “Jammer genoeg gebruiken veel mensen vrouwen als lokmiddel om iets te verkopen.” Josephs vergelijkt de druk op vrouwen om zich zo schaars mogelijk te kleden met het boerkagebod onder fundamentalistische moslims. “Het is alleen vileiner, want zo algemeen en discussieloos geaccepteerd in onze seculiere maatschappij. Als ik vraag: ‘vanwaar al die druk?’, haalt men de schouders op. Er is een plek en een tijd om van het lichamelijke te genieten, maar vrouwen moet je niet tot alleen dát reduceren. Zie en waardeer ze om hun geest, karakter en persoonlijkheid.”

Inventaris
Om een eind te maken aan de voortdurende strijd tussen mannen en vrouwen en tussen landen vestigt Josephs haar hoop op de messias. “Die moeten we wel zelf oproepen door ons gedrag,” voegt ze daaraan toe. Om vrede dichterbij te brengen moeten we meer naar onszelf kijken in plaats van naar anderen te wijzen. De chesjbon hanefesj, een dagelijkse, morele inventaris van wat we goed en fout doen en het zo nodig goedmaken, is een Joodse manier om de dag af te sluiten en ons tot betere mensen te helpen maken. Religie kan ons zoveel geven.”
Als Josephs kinderen haar vragen waarom er nare dingen gebeuren met goede mensen, vertelt zij dat er een bedoeling zit achter Gods plan. Dus ook dat God de wereld met een reden onvolmaakt heeft gelaten. “Die reden is dat mensen een vrije wil hebben en hun eigen pad kunnen kiezen.”
Die vrijheid blijkt ook uit de achtergronden van de mensen die zich aanmelden bij Josephs’ website: “De ene dag een niet-gelovige Jood, de andere dag een chassied. Dan merk ik weer: er is veel dat ons bindt.”

Jewish Discovery Day
De Jewish Discovery Day, waar Allison Josephs spreekt, wordt georganiseerd door het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap en gepresenteerd door standup comedian Greg Shapiro van Boom Chicago. Ook de New Yorkse rabbijn en (radio)relatiecoach Shea Hecht en waterbesparingsondernemer Avi Djanogly uit Engeland geven acte de présence.
Zondag 29 januari, inloop 11u, start programma 11.45u, Cultureel Centrum De Griffioen, Uilenstede 106, Amstelveen. Toegang € 7,50 p.p., maximaal € 20 per gezin, studenten € 2,50 met pas. Aanmelden: www.discovery-day.com