Mireille Knoll
Bij de wrede moord op Mireille Knoll in Parijs wordt ernstig rekening gehouden met een antisemitisch motief. De zaak doet denken aan die van Sarah Halimi, die in 2017 een paar straten verderop werd gedood. Maar van de stilte en ontkenning van toen is nu geen sprake.
Door KLEIS JAGER
Haar moordenaar slachtte de 85-jarige Mireille Knoll af met een mes en stak daarna haar appartement in brand. Het gebeurde vrijdag aan het begin van de avond, op de dag van de aanslag in de supermarkt van het Zuid-Franse plaatsje Trèbes. In Israël plaatsten de kleinkinderen van Knoll op Facebook selfies met hun oma, die zonder hulp niet meer de deur uit kon. Ze schreven er commentaren bij waarin verdriet en woede om voorrang strijden. “Ze hebben mij gevraagd waarom ik daar niet woon als ik dan een Frans paspoort heb,” schrijft Noa Goldfarb. “Nou, ik geloof dat ik ben gered omdat ik ben vertrokken. Gered van Europa en van Frankrijk in het bijzonder.”
Dat er antisemitisme in het spel is, daar twijfelt de familie geen seconde aan. Een van de twee verdachten die in voorlopige hechtenis zijn geplaatst, een 29-jarige moslim, woonde in dezelfde flat als het slachtoffer, niet ver van de beroemde begraafplaats Père-Lachaise, in Oost-Parijs.
Juridische worsteling
De moord zou ook een wraakactie kunnen zijn. De verdachte heeft eerder de twaalfjarige dochter van de verpleegster van Knoll misbruikt, een vrouw die tot eind vorig jaar bij haar inwoonde. De dader heeft daarvoor vastgezeten. Het Openbaar Ministerie gaat er hoe dan ook vanuit dat de daad een antisemitische dimensie heeft. Volgens de tweede verdachte, een dakloze, heeft de moordenaar ‘Allahu akbar’ geroepen.
De Franse overheid lijkt er alles aan te doen een herhaling van de zaak rond Sarah Halimi te voorkomen. Ook deze alleenstaande, kwetsbare vrouw werd vorig jaar op een al even gruwelijke manier gedood, op 65-jarige leeftijd. Toen faalden politie en justitie en bleef het in de media onbegrijpelijk lang stil. De politie, gewaarschuwd door buren, hoorde buiten hoe de Malinees-Franse Kobili Traoré in het appartement van Halimi luidkeels Allah aanriep. Besloten werd om versterking te vragen. De zwaarbewapende extra manschappen hoorden onderweg dat Halimi van drie hoog uit het raam was gegooid. Hierna volgde een juridische worsteling van tien maanden over de vraag of de misdaad als antisemitisme – een verzwarende omstandigheid – moest worden aangemerkt. De 27-jarige Traoré, opgeborgen in een psychiatrische inrichting, werd pas na drie maanden verhoord. De onderzoeksrechter erkende uiteindelijk, onder hoge druk, dat jodenhaat en psychische problemen elkaar niet uitsluiten.
De media hadden lange tijd nauwelijks tot geen belangstelling voor het verhaal. De broer van Halimi, die bang was dat de moordenaar voor gek zou worden verklaard, klopte vergeefs aan bij verschillende redacties. “In het begin dacht ik dat ik het om fake news ging,” zegt filosofe Elisabeth Badinter in het boek dat journaliste Noémie Halioua over de zaak schreef. “Zo erg was deze misdaad en zo weinig mensen hadden het erover.”
Elf Joden vermoord
Na de moord op Knoll zal het moeilijk zijn weg te kijken van islamitisch antisemitisme, het te relativeren of te psychiatriseren. Islamitisch, omdat de Jodenhaat die een fysiek gevaar vormt en voor Franse Joden sinds het begin van de Tweede Intifada vaak reden was het land te verlaten, nu eenmaal niet uit ultra-katholieke of extreem-rechtse hoek afkomstig is.
In het huis van Mireille Knoll, die de beruchte razzia van het Vélodrome d’Hiver van 1942 in Parijs overleefde, liep het verdringingscordon waarschijnlijk onherstelbare schade op. Achteraf is het een raadsel hoe het taboe – ‘Le Pen niet in de kaart spelen! Niet stigmatiseren!’ – zolang stand kon houden. Want sinds 2006 zijn er elf Joden vermoord in Frankrijk omdat zij Joods waren. Elke keer werd gewezen op het uitzonderlijke karakter van de gruwelen. Op ‘een paar gestoorde eenlingen’ mocht je vooral niet een hele bevolkingsgroep aanspreken.
De historicus Georges Bensoussan moest zich vorig jaar zelfs voor de rechter verantwoorden omdat hij in een radiodebat had gezegd dat Ara- bieren antisemitisme met de paplepel wordt ingegoten. Maar dat alle moorden extreme uitingen zijn van een veel algemener soort a!eer, daar moet Frankrijk het nu toch echt eens over hebben.
Kleis Jager is correspondent in Frankrijk voor onder meer Trouw en Het Financieele Dagblad.
Abonneer op het NIW
