Foto: archief Crescas
Op 90-jarige leeftijd is maandag Bloeme Evers-Emden overleden. Bloeme was een erudiet, scherpzinnig en humorvol mensj en een begrip in Joods Nederland. We zullen haar en haar columns in het NIW heel erg missen.
Lieve Vesuvius
Lieve Vesuvius, zo noemde haar toen nog toekomstige man, Hans Evers, haar eens. “Hij had mij, het was een paar jaar na de oorlog, een jurk gestuurd.” vertelde Bloeme aan De Groene Amsterdammer in 2010. “Die had ik per ommegaande teruggestuurd, ik vond het zo bevoogdend. Terwijl het helemaal niet zo raar was, ik had in die tijd niets.”
Bloeme was een vrouw met een groot en warm hart, evenzeer was ze trots en vastberaden. Ze werd geboren in een socialistisch-Joods gezin en regelde zelf dat ze haar Joods Lyceum-diploma haalde net vóór de Duitsers haar kwamen halen. Zij overleefde de oorlog als onderduikkind en in twee kampen, haar ouders en jongere zusje overleefden het niet. “Mijn eigen brood verdienen en nooit meer van iemand afhankelijk zijn stond na de oorlog boven aan mijn lijstje,” vertelde ze aan De Groene. Haar honger naar kennis, een sleutel tot die vrijheid, was de brandstof waarop ze in 1989 promoveerde en vier boeken schreef over onderduikkinderen. In 1991 werd zij door koningin Beatrix benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau.
Jodendom
Ze kreeg zes kinderen, onder wie de toekomstige opperrabbijn van Düsseldorf, dayan Raph Evers. Inmiddels zijn er tientallen klein- en achterkleinkinderen, waarvan een deel in Israël. Haar kinderen zaten bij Bne Akiwa en Bloeme volgde hen in de orthodoxie. “Op hun verzoek ben ik uiteindelijk kosjer gaan koken,” vertelde Bloeme aan De Groene. “We zijn ons gaan verdiepen in het geloof, ik vond het zálig.”
Tot op het laatst gaf Bloeme cursussen jodendom thuis, voor het volwasseneneducatie-instituut Crescas en de Joodse vrouwenvereniging Deborah. Ook was ze ‘de moeder’ van Sjoel West. Erwin Brugmans, dertig jaar lang haar ‘sjoelmatje’: “Bloeme was verknocht aan de sjoel, voelde zich er volledig thuis en gaf er mede vorm aan. Haar kennis van het jodendom was uniek en gaf zeer velen inspiratie en levensvreugde. Haar uitleg van de parasja’s voor de sjabbatdienst was zeer waardevol, uniek en volledig. Bloeme was er altijd voor iedereen, zonder zichzelf weg te cijferen. Toen ikzelf zoekende was naar mijn Joodse roots ontdekte ik via haar en haar man Hans de diepe waarde van het jodendom toe te passen in mijn dagelijkse leven. Dat geldt voor velen die haar hebben leren kennen en ervaren.”
Feminisme
“Ze omarmde iedereen, of je nu orthodox of liberaal was of nergens bij hoorde,” beaamt Hetty van Emden, die een kwart eeuw met haar optrok in vrouwenvereniging Deborah. Bij Deborah hielp Bloeme voor elkaar te krijgen dat vrouwen zelfstandig lid konden worden van de Joodse Gemeente Amsterdam en in het bestuur en de raad konden worden gekozen. “Bloeme was niet te stuiten,” vertelt Hetty. “Ze combineerde alles met een groot gevoel voor humor. Ik herinner me een gesprekstraining bij Deborah waarin zij een werkster speelde die ontslagen zou worden, maar in plaats daarvan regelde ze een dag extra werk.”
Haar hele leven wilde Bloeme al op alia. Op 10 juli, een week voor haar dood, heeft ze officieel alia gemaakt. Na een kort verblijf in het ziekenhuis is ze in Beth Juliana in Herzlia in haar slaap overleden. Baroech dayan ha’emet.
Abonneer op het NIW
