Locatie 3.0

Sinds 2006 ijvert het Nederlands Auschwitz Comité voor de komst van een herdenkingsmonument waar de namen van alle 102 duizend vermoorde Joden, Roma en Sinti een plek krijgen. Dit monument moet komen in de oude Jodenbuurt in Amsterdam. Oorspronkelijk was de beoogde plek het Westermanplantsoen, maar die viel af omdat er een zeldzaam beestje bleek te verblijven.

Door Deborah van der Starre

Een logisch alternatief lijkt het Wertheimpark, waar het Spiegelmonument Nooit meer Auschwitz van Jan Wolkers immers ook naartoe verplaatst is (het stond eerst op de Oosterbegraafplaats) en waar de jaarlijkse Holocaust-herdenking plaatsvindt. Een groepje buurtbewoners is tegen, en na een aantal ronduit beschamende bijeenkomsten haalt de Amsterdamse gemeenteraad bakzeil. Ze besluit het project opnieuw te laten bekijken. Onafhankelijke deskundigen bestuderen zestien locaties in Amsterdam. De meest geschikte locatie blijkt een groenstrook aan de Weesperstraat, een locatie waar het Auschwitz Comité zich ook in kan vinden. Eind goed al goed, zou je denken.
Intussen maakt burgemeester Van der Laan bekend – los van de discussie rond de plaats voor het Namenmonument – de erfpachtgelden terug te willen geven. Hij vindt dat een deel van de tien miljoen naar het monument zou kunnen gaan. Opnieuw gaat het mis, want ‘als het geld naar een monument gaat, gaat het niet naar mij’. Dat is kennelijk de gedachte van een nieuw groepje tegenstanders dat zich de afgelopen tien jaar nooit heeft laten horen.

Wat ik niet fair vind is dat de ‘nieuwe tegenstanders’ zich verschuilen achter drogredenen

Tamtam
Ik zal blij zijn als ik de namen van mijn 32 vermoorde familieleden kan aanraken, maar dat is mijn mening. Iedereen die er anders over denkt, heeft daar het volste recht toe. Niemand wordt verplicht om naar een monument te gaan of eraan mee te betalen. Fair deal. Wat ik niet fair vind is dat ‘de nieuwe tegenstanders’ zich verschuilen achter drogredenen en alles uit de kast trekken om dit project te saboteren. Feitelijke onjuistheden, oftewel leugens, worden hierbij niet uit de weg gegaan. Een korte opsomming:
• Er is geen draagvlak voor dit monument. Onjuist; er zijn bij het NAC meer dan 10.000 steunbetuigingen binnengekomen, zelfs van mensen die nu opeens ‘tegen’ zijn. Ook zijn er duizenden namen ‘geadopteerd’.
• Architect Libeskind is te duur voor dit project. Onjuist; Libeskind vindt dat Nederland, het land waar procentueel de meeste Joden uit West-Europa werden vermoord, een monument zoals dit verdient. Hij heeft nog geen stuiver in rekening gebracht.
• Het bestaande ontwerp past niet op de beoogde plek. Irrelevant. Libeskind ontwerpt voor de nieuwe plek een nieuw monument.
• Er moet een monument wijken voor het Namenmonument. Onjuist; het erkentelijkheidsmonument stond in eerste instantie op een andere plek en daar gaat het mogelijk weer naar toe terug.
• Het NAC geeft geen inzicht in de financiën. Volstrekt onjuist; de gelden van de duizenden donaties staan op een aparte rekening en na voltooiing zal verantwoording volgen.
• De Joodse gemeenschap (lees: het CJO) zou moeten bepalen waar de erfpachtgelden naartoe moeten. Ook hierbij grote vraagtekens; het CJO vertegenwoordigt immers nog niet eens 20 procent van de Joden in Nederland.

Zoals gebruikelijk komt een minderheid met veel tamtam overal en nergens aan het woord en doet er alles aan om zijn zin door te drukken. Het is ontzettend lastig om hier een evenwichtig en objectief antwoord op te geven. De vurige wens van velen, daarin vertegenwoordigd door het Auschwitz Comité, is om een tastbare, altijd toegankelijke, waardige en zo volledig mogelijke herdenkingsplaats te hebben voor alle 102.000 namen van de Joden, Roma en Sinti die ons meer dan zeventig jaar geleden ontnomen zijn. Dat in deze discussie egocentrisme en verdraaiing zo’n prominente rol zijn gaan spelen is velen aan te rekenen.

Deborah van der Starre is documentairemaker. Ze volgt sinds 2007 het proces rondom het namenmonument en maakte hier een aantal reportages en documentaires over die door de Joodse omroep zijn uitgezonden.