Ralph Inbar tijdens de opnames voor Oelpan agol, een van de eerste entertainmentprogramma’s op de Israëlische televisie, november 1968
Op 15 maart is het tien jaar geleden dat Ralph Inbar overleed. De Israëlische krant Yediot Achronot noemde hem toen ‘de Israëli die een televisiester werd in Nederland’. Wie was de man achter Banana Split?
In 1966 schrijft de Israëlische journalist Oeri Dan in het dagblad Maäriev over een ontmoeting met Inbar in Parijs. ‘Noe, is er al televisie in Israël?’ vraagt Inbar. Hij weet heel goed dat dat niet zo is, aldus Dan. Het artikel steekt uitgebreid de loftrompet over de verworvenheden van Inbar op zowel de Franse als de Nederlandse televisie. Inbar heeft dan al de reputatie van een uitmuntend regisseur en televisiemaker. Maar volgens Dan blijft Inbar tijdens het gesprek terugkomen op die ene vraag: ‘Is er al televisie in Israël?’
Staatstelevisie
De reden dat Israël relatief laat was met het opzetten van staatstelevisie ligt mogelijk in het feit dat in de nieuwe staat vooral het geschreven woord, zowel in kranten en boeken als op de radio, als essentieel werd beschouwd voor het creëren van een gemeenschappelijk narratief. Bovendien stond men wantrouwend tegenover het medium. David Ben Goerion en andere politici zagen televisie als verderfelijk en waren bang voor negatieve effecten op de pasgeboren staat. Verderfelijk of niet, Ralph Inbar heeft aan de wieg gestaan van de Israëlische televisie. Na het gesprek met Oeri Dan hoefde Inbar niet lang meer te wachten. Eind jaren 60 werd de Amerikaans-Israëlische hoogleraar communicatie Elihu Katz door de Israëlische overheid gevraagd de Israëlische staatstelevisie op te zetten. Van juli 1967 tot maart 1969 was Katz verantwoordelijk voor deze onderneming. Haim Yavin, in Israël beter bekend als Mr. Television, die veertig jaar lang de ‘anchorman’ van het dagelijkse nieuwsprogramma Mabat was, vertelt: „Ralph was een van de experts die er door Katz vanuit de hele wereld bij werden gehaald om dit project vorm te geven. Ralph was een excellente televisiemaker, vooral in het lichte entertainment. Wij hadden toen niemand om ons dat te leren en hij kende het werk, het medium.” Yavin benadrukt dat Inbar vooral heel origineel was. Ook professor Katz laat in een e-mail weten blij te zijn dat er aandacht aan Inbar wordt besteed, dat Israël ‘hem veel verschuldigd is’, en dat hij met veel warmte aan hem terugdenkt.
Kunst
Ralph wordt geboren op 24 december 1938 in Den Haag. Hij heeft dan nog de achternaam van zijn Duitse vader, Fritz Kamp. Tijdens de oorlog zit hij ondergedoken op veel verschillende adressen. Na de oorlog verblijft hij voornamelijk in tehuizen. Zijn vader en moeder, die dan al uit elkaar zijn, zijn niet in staat voor hem te zorgen. In 1956, als hij eindexamen heeft gedaan, vertrekt hij naar Israël. Daar verandert hij zijn naam in Inbar, Hebreeuws voor barnsteen. Hij gaat in een kibboets onder Haifa wonen en meldt zich aan bij het leger. Hij komt terecht bij de ‘Nachal’, een programma dat militaire dienstplicht combineert met het werken aan de ontwikkeling van landbouwnederzettingen. Eind jaren 50 schrijft hij zich in bij Bezalel, de kunstacademie in Jeruzalem, waar hij grafische vormgeving studeert. Tijdens zijn studie verdient hij bij door illustraties voor kinderboeken te maken en schilderijtjes te verkopen. Na het afronden van zijn opleiding reist hij naar Parijs, waar hij film studeert aan L’institut des hautes etudes. Dan begint hij als stagiair bij de afdeling animatie van de RTF. Later mag hij het programma Teledimanche regisseren. Hij werkt er met grootheden als Jacques Brel, Johnny Halliday en Charles Aznavour. Hij wordt opgemerkt, ook in Nederland, en reist naar Hilversum om bij de VARA de Rudi Carell Show te regisseren. B ij de VARA ontmoet hij Sonja Barend, met wie hij trouwt. Het jonge stel trekt dan, mede aangespoord door de uitnodiging van professor Katz, naar Israël, waar ze drie jaar blijven wonen en werken aan de jonge Israëlische televisie. (Wie Sonja Barend nog eens vloeiend Ivriet wil horen spreken hoeft alleen maar te googelen op ‘Sonja Barend’ en ‘Telestav’). Hij maakt amusements- en muziekprogramma’s zoals Tramp lesjemesj (lift naar de zon), waarin Israëlische artiesten liedjes zingen op het strand van Tel Aviv en Oelpan agol (de ronde studio), een uitzending ter gelegenheid van de 25e verjaardag van de staat, maar uiteindelijk besluit Inbar toch weer terug naar Nederland te gaan. „Na drie jaar de benen uit mijn lijf lopen wilde ik ook wel weer eens ergens anders mijn licht opsteken,” zegt hij in een interview. „Het was daar zwaar werk, met – net zoals in Nederland – veel geldgebrek. Het is staatstelevisie, maar Israël is een arme staat. We hebben ons gewoon moeten behelpen. Ik wilde ook weleens nagaan of wat ik deed wel goed was. Dat kon ik echt niet testen aan de Jordaanse en de Egyptische televisie, die zijn nóg slechter.” Het huwelijk tussen Barend en Inbar houdt geen stand.
Geen afzeik-tv
In 1972 treedt Ralph in dienst bij de TROS. Vanaf dan en voor de rest van zijn leven blijft Inbar heen en weer reizen tussen Nederland en Israël. In Nederland behaalt hij het ene succes na het en wordt hij een begrip. De uitzendingen van het muziekprogramma Music-all-in m et P im J acobs e n R ogier v an Otterloo, waarin wereldberoemde gasten als Ella Fitzgerald kwamen optreden; het eerste popprogramma op de Nederlandse televisie, Fenklup, waarvoor Inbar net zo makkelijk Esther en Avraham Ofarim als de Rolling Stones wist te strikken en dat door de BBC werd gekopieerd; Take 2, waarin kinderen commercials naspelen; Zelfportret, waarin hij bekende Nederlanders hun eigen portret liet maken terwijl hij losjes met ze babbelde (camera’s in Inbar-stijl verborgen) en het schitterende TV Masqué, waarbij een bekende Nederlander verrast wordt door familie en vrienden, waarmee hij in 1992 een Gouden Roos op het internationale televisiefestival van Montreux won.
Abonneer op het NIW
