Na talrijke vernietigende analyses over de ‘onthulling’ van de verrader van Anne Frank, die de als filmmakers geïntroduceerde Pieter van Twisk en Thijs Bayens wereldkundig maakten, kreeg ik diverse tips over dat duo, vooral na een artikel dat ik over de zaak schreef in het Parool. Zo had Bessel Kok, schaakliefhebber en uitvinder van het betalingssysteem Swift, eens aan Van Twisk advies gevraagd. Ze hadden elkaar drie kwartier gesproken, waarna Van Twisk een rekening stuurde van rond de 10 duizend euro. Kok voelde zich bestolen en spande een rechtszaak aan wegens oplichting. Die won hij glansrijk, waarbij de rechter Van Twisk een extra berisping gaf.
Vervolgens wees een voetbalvriend van SC Buitenveldert mij op een interview dat onze teamgenoot Matthijs van Nieuwkerk – mijn oude makker als centraal verdediger – hield met Thijs Bayens in De wereld draait door van oktober 2017. Matthijs opende met de vraag: “Wie heeft op 4 augustus 1944 Anne Frank verraden?” Daarna introduceerde hij Bayens, die voor het eerst naar buiten trad met zijn inmiddels overbekende coldcaseteam. Waarschijnlijk had Bayens vlak voor de uitzending tegen een redacteur gezegd dat hij ooit een Gouden Kalf had gewonnen en dat die onderscheiding misschien leuk was voor zijn introductie. Dus opende Van Nieuwkerk: “Ik begin met jou, Thijs. Gouden Kalf ooit gewonnen voor Sweetie, zeg ik er maar even bij, maar dit geheel terzijde, eigenlijk.” Bayens knikte bevestigend: “Ja, tuurlijk.”
Honderd procent
Een Gouden Kalf voor filmmaker Bayens? Op advies van de voetbalmakker die het een en ander van films weet, heb ik alle winnaars in elke categorie sinds de uitreiking van het eerste Gouden Kalf in 1981 opgezocht. Nergens kwam ik de naam Thijs Bayens tegen, zelfs niet als beste koffiebezorger op de set van Sweetie. Voor zover bekend zijn er twee films gemaakt met de titel Sweetie, een Australische productie uit 1989 en een onlineproject in opdracht van Terres des Hommes over een fictief Filipijns meisje. Die laatste, Nederlandse productie won in 2014 twee Dutch Design Awards, maar geen Gouden Kalf. Bij de makers van die film zocht ik vergeefs naar de naam Thijs Bayens. Kortom: terwijl zijn coldcasemakker Van Twisk door de rechter werd veroordeeld voor iets wat riekt naar oplichting, presenteerde Bayens zich bij DWDD, schrijf ik met de kennis van nu, in 2017 al als een fantast.
Op de vraag van Matthijs hoe hij zou omgaan met de reacties van mogelijke kleinkinderen als de naam van de verrader bekend zou worden, antwoordde Bayens ruim vier jaar geleden letterlijk: “Het gaat om een zogenaamd ‘prudent’ onderzoek, dus je gaat niet zomaar roepen: we hangen er even een naam aan. Dat kan echt alleen maar als je het honderd procent zeker weet.” Bayens zou dus alleen een naam onthullen bij honderd procent zekerheid.
Slachtofferrol
Nadat de zogenaamde onthulling met een naar 85 procent gedaalde zekerheid in de loop van diezelfde dag in diverse publicaties al meteen onderuit was gehaald, mocht Bayens een dag later in de Volkskrant vol empathie zeggen dat de kleindochter van de verrader die hij en Van Twisk hadden aangewezen, zo mooi had gereageerd. “Voor mij is dit heel zwaar,” had ze hem verteld, “maar ik begrijp dat het een verhaal is dat aan de wereld moet worden verteld.”
Wat kon deze door de onderzoekers zwaar misbruikte kleindochter anders, toen ze door de conclusie was overvallen? Nadat van alle kanten was aangetoond dat het coldcaseteam van alles boven water had gehaald behalve iets nieuws, mocht Bayens nog zeggen: “Ik besef dat dit nieuws veel emoties zal oproepen,” wat ook de kop boven het Volkskrant– artikel van dinsdag 18 januari werd. Nieuws ‘dat goed is onderbouwd’. Zo goed dat de uitgever van het tegelijkertijd verschenen boek zich inmiddels heeft verontschuldigd voor de uitgave. Zaterdag 5 februari nam Bayens in NRC de slachtofferrol aan: “Zes jaar lang heb je je de pleuris gewerkt om iets bij te dragen aan de samenleving. Daar wordt nu met een vrachtwagen overheen gereden.” Zeg maar dezelfde vrachtwagen waarmee over notaris Arnold van den Bergh is gereden. Wij noemen zo’n klaagzang een gotspe.
Abonneer op het NIW
