Onderwijs of aandelen

Goudverf – net echt – om de chanoekia van de kleurplaat mee te beschilderen. Kaneelsnoepjes die je kon winnen met het sevivon-spel. Het zijn mijn jeugdherinneringen aan de wekelijkse Joodse les in de mediene door een van de reizende leraren.

Door Mirjam Filarski-Engelsman

Vroeger was het niet vanzelfsprekend beter. Maar ieder jaar opnieuw leerden we over alle Joodse feestdagen, de bijbelse geschiedenis en vertaalden we Ivriet. Dat alles in één lesuur per week. Tegenwoordig, in Mokum, centrum van traditioneel Joods leven, is er straks misschien helemaal geen les. Zijn we daarvoor naar Amsterdam verhuisd?
Onderwijs vormt de spil van de Joodse traditie. Met kennis van hoe en waarom kunnen Joodse gebruiken worden uitgevoerd. In de lessen worden de tradities overgedragen aan de volgende generatie. Joodse les is essentieel voor de continuïteit van de Joodse gemeenschap. Maar het is niet alles goud wat er blinkt, de NIHS verkeert in zwaar weer. Door afname van het ledental verminderden de inkomsten. De gemeente is pas financieel gezond als inkomsten en uitgaven in balans zijn. Dus was inkrimpen van het personeelsbestand onvermijdelijk.
Het financieel gezond houden van de NIHS is een mooi streven, maar dat mag niet ten koste gaan van de echte doelen, de kerntaken. Identiteitsversterking, instandhouding van religieuze voorzieningen en stimuleren van sociaal en cultureel werk kennen geen beursnotering. Toch is duidelijk: de waarde is hoog. Want hiervoor zijn leden nu juist lid. De kerntaken leveren het bestaansrecht van een Joodse Gemeente, haar basis en belangrijkste doel. Door de bezuinigingen komen de kerntaken nu klem te zitten. Ook onderwijs wordt hierdoor getroffen. Het bestuur heeft besloten met de lessen te stoppen, want het onderwijs rendeert niet.

Rendement
Hoezo? Sinds wanneer kan onderwijs vergeleken worden met aandelen? Een aandelenpakket kan koerswinst en dividend opleveren, samen ‘rendement’. Maar onderwijs vervult een kerntaak. Onderwijs versterkt, onderbouwt en verdiept. Onderwijs probeert de continuïteit van de gemeenschap te waarborgen. Dat kent geen rendement in de zin van geldelijke opbrengst. Zeker niet op de korte termijn.
Met behulp van onderwijs kan de volgende generatie gemotiveerd worden ook lid te worden van de Joodse Gemeente, wat allang niet meer vanzelfsprekend is. Als onderwijs rendement kent, dan zit dat in de opbouw van de gemeenschap op de lange termijn.

Het NIHS-bestuur dient zijn visie op onderwijs drastisch bij te stellen

Het merendeel van de kinderen van leden van de NIHS gaat niet naar een Joodse dagschool. Zij zijn aangewezen op het Joods onderwijs van de Gemeente. Dat mag hun niet onthouden worden. Als lid hebben zij er recht op. Daarom dient het NIHS-bestuur zijn visie op onderwijs drastisch bij te stellen. Solidariteit behoort het uitgangspunt te vormen voor de financiering van de kerntaken. Samen moeten wij als gemeenschap het onderwijs in stand houden.
Vroeger was het niet beter. Maar de Joodse les was vanzelfsprekend. Die tijd moet terugkeren. Onderwijs is een kerntaak waarin geïnvesteerd moet worden. Een investering in geld, met als opbrengst continuïteit. Modernisering van de lesmethoden, aantrekken van deskundige leerkrachten en beschikbaar stellen van passende leslocaties zullen een forse investering vergen. Als deze ambitie werkelijk wordt uitgevoerd, dan zullen de leerlingen vanzelf terugkeren. De Amsterdamse regio heeft daarvoor nog steeds voldoende potentie.
Want er groeit een nieuwe generatie op, die de investering waard is! Dan zullen de nieuwe leerlingen op ‘goud’ kunnen klikken, om een elektronische kleurplaat op te vullen. En misschien ook kaneelsnoepjes winnen met de sevivon…

Mirjam Filarski-Engelsman is bezorgd lid van de NIHS, heeft vanaf 1993 kinderen op Joodse les gehad en is dus ervaringsdeskundige.