Een verwoeste Joodse winkel in Maagdenburg, 10 november 1938. Foto: Bundersarchiv BILD
Het bestuur van de Uilenburgersjoel is uit angst voor financiële gevolgen door de knieën gegaan en staat toch toe dat er in de synagoge een door een anti-Israëlische beweging georganiseerde ‘Kristallnachtherdenking’ wordt gehouden.
Het conflict rond de locatie van de alternatieve Kristallnachtherdenking dreigt uit de hand te lopen. Nadat de Uilenburgersjoel vorige week bij monde van woordvoerder Maurits-Jan Vink zijn toestemming introk voor het hosten van het omstreden evenement op 9 november, dreigde het organiserende Platform Stop Racisme en Uitsluiting met een kort geding.
Bronnen binnen de synagoge meldden het NIW dat er intern veel discussie is geweest over hoe met de ontstane situatie om te gaan, ook omdat er geen duidelijk inzicht was over de eventuele financiële consequenties die de terugtrekking en een kort geding zouden hebben. De schattingen daarover lopen uiteen, tot een maximum van 20.000 euro.
Niet respectvol
Wel heeft de Uilenburgersjoel een open brief opgesteld waarin in niet mis te verstane bewoordingen uiteen wordt gezet hoe ongelukkig het bestuur is met de beweging die de omstreden herdenking organiseert. “Het Platform [Stop Racisme en Uitsluiting, red.] biedt, anders dan de website en de naam doen geloven, een controversieel programma,” is in de brief te lezen, en: “Deze [herdenking] is niet cultureel, niet respectvol, niet open en niet verwelkomend.”
Het stichtingsbestuur van de sjoel geeft in de brief toe dat het ‘op juridische gronden’ heeft besloten de herdenking toch doorgang te laten vinden, al is er “meerdere keren verzocht naar een alternatieve locatie uit te wijken en [is] hier meermaals hulp bij aangeboden.” De Stichting heeft het Platform gevraagd zelf maatregelen te nemen omdat zij zich zorgen maakt over de veiligheid van de bijeenkomst.
Dit lijkt niet ten onrechte want intussen hebben Joodse activisten laten weten dat zij van plan zijn de bijeenkomst te verstoren. Een van hen zei tegen het NIW – op voorwaarde van anonimiteit – dat zij hierbij mogelijk zelfs kunnen rekenen op de steun van sympathisanten uit België en Frankrijk. Als deze aankondiging serieus wordt genomen, zou de Amsterdamse burgemeester Van der Laan kunnen besluiten de herdenking af te blazen omdat de openbare orde en veiligheid dan in gevaar zouden komen.
Joodse activisten hebben laten weten dat zij van plan zijn de bijeenkomst te verstoren
Vink laat desgevraagd weten hier al met de gemeente Amsterdam over te hebben gesproken: “De gemeente heeft vooralsnog een houding van ‘het zal zo’n vaart niet lopen’.” Het Platform heeft toegezegd de veiligheid te garanderen en eventueel de maatregelen daartoe zelfs aan te willen scherpen, mochten de sjoel en veiligheidsexperts van Bij Leven en Welzijn dat nodig achten. “Wij zijn een kleine, jonge organisatie en drijven op vrijwilligers,” antwoordt Vink op de vraag wat er is misgegaan bij het behandelen van de aanvraag van het Platform, “de waarheid is dat dit er gewoon doorheen is geglipt.”
BDS
De Uilenburgersjoel was zich dus, toen zij toestemming voor het evenement gaf, niet bewust van de warme banden die de organisatoren van de alternatieve herdenking onderhouden met anti-Israëlische en antisemitische groepen, zoals de BDS-beweging en de Internationale Socialisten. In 2015 nodigde het Platform Haneen Zoabi, een Arabisch-Israëlisch Knessetlid dat het bestaansrecht van Israël ontkent, uit als spreker bij de ‘Kristallnachtherdenking’. In het comité van aanbeveling zitten activisten als Anja Meulenbelt, Mohammed Rabbae en Klaas de Jonge.
Traditioneel wordt de alternatieve Kristallnachtherdenking gehouden bij het monument ter herinnering aan het Joods verzet. Dit jaar heeft echter een andere organisatie deze plek geclaimd voor de bewuste datum en een vergunning van de gemeente Amsterdam gekregen, waardoor het Platform op zoek moest naar een andere locatie. Saillant detail: Jaap Hamburger, voorman van Een Ander Joods Geluid, zal dit jaar ook op deze alternatieve Kristallnachtherdenking spreken.
Open brief
Van de Stichting Uilenburgersjoel over de Kristallnachtherdenking van Platform Stop Racisme en Uitsluiting:
“Op 9 november 2016 houdt Platform Stop Racisme en Uitsluiting haar Kristallnachtherdenking in de Uilenburgersjoel. Eigenaar van het pand, Stichting Uilenburgersjoel, neemt afstand van de inhoud van deze herdenking en van de activiteiten van het Platform Stop Racisme en Uitsluiting.
De Kristallnachtherdenking zoals het Platform deze invulling geeft, sluit niet aan bij het beleid en de programmering van de Uilenburgersjoel. Het Platform biedt, anders dan de website en de naam doen geloven, een controversieel programma. Tot spijt van de Stichting en uitsluitend op juridische gronden heeft de Stichting zich genoodzaakt gezien de bijeenkomst doorgang te geven. De Stichting vindt het Platform en haar activiteiten in beginsel niet binnen haar doelstelling passen, maar heeft zich te laat gerealiseerd uit welke partijen het Platform bestaat. De Stichting betreurt dit ernstig.
Vanwege het feit dat het Platform niet binnen de doelstellingen van de Stichting past, heeft de Stichting het Platform meerdere keren verzocht naar een alternatieve locatie uit te wijken en hier meermaals hulp bij aangeboden. Het Platform heeft dit verzoek genegeerd en met behulp van een advocaat de herdenking afgedwongen.
De Stichting Uilenburgersjoel heeft bij zowel het Platform als de Gemeente Amsterdam aangegeven zich zorgen te maken over de veiligheid van de bijeenkomst. De Stichting heeft het Platform gevraagd om zelf passende veiligheidsmaatregelen te treffen en ter toetsing voor te leggen aan de Stichting.
De Uilenburgersjoel is een Joods cultureel en pluriform centrum, open en respectvol. Een plek waar iedereen zich welkom kan voelen. Dit staat haaks op de herdenking van het Platform: deze is niet cultureel, niet respectvol, niet open en niet verwelkomend. De Stichting Uilenburgersjoel distantieert zich dan ook van de inhoud van de programmering.
Bestuur van de Stichting Uilenburgersjoel, Amsterdam.”
Abonneer op het NIW
