PKN over BDS

PKN-secretaris Arjan Plaisier baart opzien door zich in een recente publicatie nadrukkelijk niet tegen de BDS-beweging uit te willen spreken. Tegelijkertijd benadrukt hij dat bedrijven en consumenten zelf de afweging moeten maken. 

Auteur: Jonas Kooyman

Soms gaat het over Syrië, een volgende keer over euthanasie. ‘Commentaar bij de Tijd’ is een rubriek op de website van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), waarin secretaris Arjan Plaisier zijn licht laat schijnen op een actuele kwestie. Op 17 maart was een gevoelig onderwerp aan de beurt: ‘de Israël en de boycot-, desinvesterings- en sanctiecampagne’, ook wel bekend als de BDS-beweging die op internationale schaal pleit voor een economische, culturele en academische boycot van Israël. ‘Israël blijft de gemoederen bezighouden’, begint Plaisier zijn commentaar. Wat volgt is een verhandeling over een constant bedreigde staat met daartegenover een volk met een ‘tragische geschiedenis’; de Palestijnen. Maar waar deze rubriek doorgaans een duidelijk standpunt uitdraagt, zegt Plaisier in dit geval geen kant te willen kiezen als het gaat om de vanuit de BDS-beweging bepleitte boycot van Israëlische producten. ‘Bedrijven maken zelf een afweging. Ook consumenten kunnen dat (…).’

Ieders geweten
Volgens Plaisier ‘leeft’ dit thema binnen zijn kerk; zeker sinds de afgelopen maanden verschillende Nederlandse bedrijven en ngo’s zich terugtrokken uit Israël. „Binnen onze gemeenschap zijn zowel voor- als tegenstanders. Veel leden hebben zich naar ons gewend met de vraag: waarom spreekt de PKN zich hier niet over uit? Wij willen open zijn en daarom heb ik dit stuk geschreven.” „De Protestantse Kerk heeft enige jaren geleden uitgesproken niet te zullen oproepen tot een boycot van Israëlische producten,” schrijft Plaisier, maar weigert zich nu uit te spreken tegen een beweging die precies dat bepleit. In de slotalinea schrijft hij dat de PKN ‘kleur bekent’ door ‘vragen op tafel te leggen’. „Door ons uit te spreken voor het recht van Palestijnen op menswaardig leven en tegen onrecht dat de nederzettingenpolitiek van Israël meebrengt. Door – als het gaat om BDS – de vrijheid van ieders geweten te respecteren.” Op Twitter volgde direct enthousiaste reacties, zoals van @bds_nederland: ‘Is @PKNnl voor labelen van producten uit illegale nederzettingen? Zou je uit dit stuk wel kunnen afl eiden’. LJG-rabbijn Menno ten Brink is al jaren betrokken bij de dialoog tussen Joden en christenen. Hij stoort zich aan de inhoud van het stuk. „Mijn eerste reactie was: de PKN probeert de kool en de geit te sparen door geen standpunt in te nemen. Dan sta je in feite aan de kant toe te kijken. Volgens Ten Brink had Plaisier zich ‘duidelijker’ moeten uitspreken tegen de BDS-beweging. „Via BDS bereik je geen vrede. Je zorgt er alleen voor dat Israël in een isolement terechtkomt. Het signaal dat je daarmee afgeeft is niet acceptabel.”

Politiek karretje
Opperrabbijn Binyomin Jacobs van het IPOR vindt dat de tekst van Plaisier ‘niet onsympathiek’ overkomt, maar dat in de terminologie zijn echte boodschap gelezen kan worden. „Dit commentaar is geschreven vanuit een perspectief van verdachtmaking van Israël. De kerk wil zich niet voor of tegen BDS uitspreken, maar ze doet dit in feite wel.” Jacobs geeft aan dat het commentaar maandag is besproken bij het Overlegorgaan van Joden en Christenen (OJEC). In de eerstvolgende vergadering zal het onderwerp opnieuw aan de orde komen. Ook de orthodoxe rabbijn Lody van de Kamp, al vanaf de jaren 80 betrokken bij het overleg met kerken is kritisch. „ Met dit commentaar laten ze zich voor een politiek karretje spannen.’ Van de Kamp stoort zich ook aan gebruik van de term ‘opgejaagd wild’, een term die Plaisier gebruikt om Joden te beschrijven in de loop van de Joodse geschiedenis. Daarbij vindt ook hij dat Plaisier duidelijker stelling had moeten nemen. „Je hoeft echt niet alles goed te keuren als het om Israël gaat, maar een boycot níét afwijzen, daar heb ik veel moeite mee.” Plaisier vindt de kritiek onterecht. „Je kunt niet voortdurend stelling nemen en uitspraken doen over wat goed is en wat kwaad. De gewetens van onze kerkleden spreken verschillende talen als het gaat om BDS. Wij zetten vanuit de PKN juist in op gesprek en verzoening.” Hij wil wel benadrukken dat de verbondenheid met het Joodse volk ‘niet onderhandelbaar’ is, evenals de existentie van de staat Israël. Maar: „Dat Israël recht heeft op bestaan, veilige grenzen en verdediging, wil niet zeggen dat alles wat de staat doet gelegitimeerd is.”