200 duizend en 10 duizend: de kerngetallen van deze week. Eén goed, de ander slecht. Het eerste getal is het aantal vaccinaties per dag dat de Israëlische overheid nu heeft bereikt, het tweede het aantal nieuwe besmettingen met het coronavirus per dag. Het lijkt een paradox: terwijl Jeruzalem elke dag verbluffende cijfers over de snelheid van de vaccinatiecampagne naar buiten brengt, lopen de besmettingen op naar een niveau dat in een jaar pandemie nog niet vertoond is. Het land met verreweg de meeste vaccinaties ter wereld is tegelijkertijd dat met het hoogste aantal besmettingen. Per hoofd van de bevolking, welteverstaan.
Hoe heeft Israël zo’n onwaarschijnlijk hoog aantal vaccinaties kunnen bereiken? Deze week komen zelfs 40-plussers in aanmerking voor de bovenarminjectie, zo hoog ligt de vaccinatiegraad bij ouderen al. Het aantal gevaccineerden loopt naar de 2,5 miljoen, van wie al meer dan een half miljoen zijn tweede prik heeft gekregen. Jeruzalem heeft in een bijzonder vroeg stadium overeenkomsten gesloten met de twee producenten van mRNA-vaccins, Moderna en (vooral) Pfizer. Dat was niet goedkoop, voor het Pfizervaccin betaalt Israël ongeveer het dubbele van de meeste andere landen. Maar dat is een investering die razendsnel terugverdiend zal worden als de Joodse staat daardoor erin slaagt weken of zelfs maanden eerder uit de lockdown te komen en de economie weer op gang te brengen. Dat is waarop premier Benjamin Netanyahu nu mikt; vergeet niet dat zijn land zich midden in een verkiezingscampagne bevindt.
Israël heeft verder als wisselgeld voor snelle levering aan Pfizer beloofd onderzoeksresultaten over de werking van het vaccin te delen. Die cijfers verschaffen cruciale informatie voor de rest van de wereld, al maken sommige Israëli’s zich zorgen over hun privacy. Zo bleek dat het vaccin bij medewerkers van het Sheba Medisch Centrum in Ramat Gan 98 procent werkzaam was. En dat de eerste prik twee weken later de helft minder infecties onder de gevaccineerden oplevert (cijfers van verschillende zorginstellingen varieerden van 33 tot 60 procent).
Tienduizend besmettingen
Toch lopen de besmettingscijfers razendsnel op, waardoor de huidige, derde lockdown met ten minste tien dagen verlengd zal worden. Een impopulair bericht in verkiezingstijd, vandaar ook dat Netanyahu en gezondheidsminister Yuli Edelstein (beide Likoed) in het openbaar zo weinig mogelijk aandacht besteden aan de bijna tienduizend besmettingen per dag. Bibi heeft zijn daadkrachtige vaccinatieprogramma inzet gemaakt van de verkiezingen, slechte infectiecijfers passen daar niet bij. Vooral omdat velen de regering en Netanyahu persoonlijk verantwoordelijk houden voor de nieuwe besmettingsgolf.
Dat zit zo. De coronacijfers in de ultraorthodoxe gemeenschap blijven onverminderd hoog. De charediem zijn goed voor bijna een derde van de nieuwe besmettingen, hoewel zij slechts een tiende van de Israëlische bevolking uitmaken. Waar landelijk ongeveer 5 procent van de coronatesten positief terugkomt, is dat in door de ultraorthodoxie gedomineerde steden en wijken zo’n 20 procent. Bijna dagelijks duiken foto’s op van chassidische bruiloften waar honderden mannen dicht op elkaar gepakt feestvieren, zonder mondkapjes uiteraard. Als de regering de scholen sluit, trekken veel chassidische groepen zich daar niets van aan – het zijn niet de ministers van Gezondheid of Onderwijs die het beleid voor hen bepalen, maar individuele rabbijnen. En juist tegen deze groep weigert de overheid effectief op te treden. Netanyahu, altijd bevreesd zijn ultraorthodoxe coalitiepartners voor het hoofd te stoten, staat erbij en kijkt ernaar.
Toenemend geweld
Voorbeelden te over. Uit cijfers van televisiezender KAN blijkt dat in gebieden met hoge besmettingscijfers minder boetes voor overtredingen van lockdownmaatregelen worden gegeven. In het ultraorthodoxe Benee Brak (waar 20 procent van de test positief terugkomt) is dat 2,6 boetes per duizend inwoners, in het seculiere Tel Aviv (4 procent positieve tests) ligt dat op 5,6. Geconfronteerd met toenemend geweld tijdens ultraorthodoxe protesten weigert de politie op te treden. Seculiere Israëli’s zijn geschokt door foto’s van een chassidische bruiloft in Beitar Ilit waar een politieman buigt voor de leider van de gemeenschap om zijn zegen te ontvangen, terwijl honderden bruiloftsgasten zonder mondkapjes toekijken. Wettelijk mogen niet meer dan tien personen samenkomen in een besloten ruimte. Ook hebben charediem telefonische netwerken opgezet waarmee zij elkaar waarschuwen als de politie dreigt op te treden. Op deze manier is de indrukwekkende vaccinatiecampagne steeds meer een race tegen de klok of – negatiever bekeken – dweilen met de kraan open. n
Abonneer op het NIW
