Waar brandde het braambos?

Ligt de berg Sinaï wel in de Sinaï? Daarover is lang niet iedereen het eens. De huidige locatie, in het zuiden van het schiereiland Sinaï in Egypte, raakte pas in de derde eeuw van de gewone jaartelling in zwang. Het beroemde Katharinaklooster is om die reden daar gebouwd, op de resten van de kapel van keizerin Helena. Op de plek van het brandend braambos, aldus de kerkvaders. Maar voor de berg waar Mosjee de tien geboden ontving, komt ongeveer een dozijn locaties in aanmerking. 

Nadat Israël de Sinaï had veroverd in de Zesdaagse Oorlog (1967), groeven archeologen driftig de 2285 meter hoge berg af, maar zij troffen weinig tot geen overtuigende vondsten aan die de toeschrijving onderbouwen. Dat wakkerde speculaties over alternatieve locaties alleen maar aan. Zelfs de berg Hermon is genoemd, op het drielandenpunt van Israël, Libanon en Syrië.

Exclusieve tours

De laatste jaren is de Jebel – ook wel Jabal – Maqla, de ‘geblakerde berg’, als mogelijke kandidaat in opkomst. Die ligt in het noorden van Saoedi-Arabië, vlak bij de Jordaanse grens. Die populariteit groeit mee met de toenemende aantrekkingskracht van ­Saoedi-Arabië voor toeristen. Sinds 2019 laten met name Amerikaanse christenen zich verleiden door exclusieve tours naar Bijbelse sporen in het tot voor kort ontoegankelijke koninkrijk. Wie diep genoeg in de buidel tast, kan getuige zijn van ‘de ware locatie waar de tien geboden zijn ontvangen’. Als Mosjee en zijn volk dan toch veertig jaar lang door de woestijn hebben gezworven, waarom niet ook door Saoedi-Arabië? 

De Jebel Maqlatheorie wordt gepropageerd door het sensatiebeluste Amerikaanse onderzoeksteam Bob Cornuke en Larry Willians. Cornuke, een theoloog en oud-politieagent die eerder al de Ark van Noach aanwees in Iran, behandelt de zaak als een rechercheur. Dat riekt naar het recente coldcase-onderzoek naar de verrader van Anne Frank en levert net zulk ‘hard bewijs’ op. Rondom de Jebel Maqla ziet hij tal van Bijbelse details bevestigd, variërend van het altaar voor het gouden kalf tot de resten van strijdwagens van de farao, op de bodem van de Golf van Akkaba. 

Rondom de Jebel Maqla ziet het team tal van Bijbelse details bevestigd

En natuurlijk is er de roetzwarte top van de Arabische berg. Zou zomaar het gevolg kunnen zijn van het brandende braambos. Cornuke benadrukt dat de Saoedi’s dit grote geheim voor de rest van de wereld verborgen willen houden, om een plek van afgoderij te vermijden of omdat ze geen christenen of Joden op de stoep willen. Dat is nu anders, nu kroonprins Mohammed bin Salman de grenzen heeft geopend. In een reportage over het recente evangelisch enthousiasme voor de luxe rondreizen naar de berg constateert de New York Times dat dit misschien niet het toerisme is wat de Bin Salman in gedachten had. 

Etymologische analyse

De controverse over de berg Sinaï is een echo van een theorie uit 1982. Toen publiceerde de Libanese hoogleraar Kamal Salibi zijn geruchtmakende boek The Bible came from Arabia. Salibi plaatste op basis van etymologische analyse van plaatsnamen zowel het Beloofde Land als Egypte nabij Mekka in Saoedi-Arabië. De splitsing van de Schelfzee? Dat was een doortocht door een wadi die vervolgens plots buiten zijn oevers trad. Bovendien was het voor Abraham – aartsvader in de Tenach én de Koran – volgens deze theorie een peulenschil om in Mekka de Kaaba te bouwen.

En als Abraham niet naar Mekka komt, kun je Mekka altijd nog naar Abraham brengen. In het baanbrekende, omstreden boek Hagarism van de islamwetenschappers Patricia Crone en Thomas Cook wordt het Mekka van de profeet Mohammed veel noordelijker gesitueerd. In de contreien van de Jebel Maqla, om precies te zijn. Hun theorie kreeg in wetenschappelijke kringen zowel navolging als zware kritiek. Maar wie weet wat nog aan het licht komt als de Saoedi’s wetenschappelijke archeologische expedities in het gebied toelaten.