Wereldburgers

Uit het artikel van Pieter van der Horst op pagina 72 in dit NIW, over de vroege vrijdenker Chiwi al-Balki (Chiwi uit het Afghaanse stadje Balkh), blijkt hoe Joden eeuwenlang over de aardbol zijn verspreid.

Al voor de verwoesting van de Tweede Tempel waren er gemeenschappen in steden rond de Middellandse Zee, zoals Marseille, Alexandrië en Carthago, die vooral werden gevormd door handelslieden.
‘We’ beheersten grote delen van de Zijderoute, gingen als astronomen en cartografen mee met de Spaanse ontdekkingsreizigers naar de NieuweWereld, en de Europese Joodse bankimperia van de Rothschils en de Nasi’s konden ontstaan omdat vertrouwde familieleden in verschillende landen woonden. In al die landen, werelddelen en culturen werden ervaringen opgedaan, vond kruisbestuiving tussen beschavingen plaats, werden religieuze, intellectuele denkbeelden uitgedaagd en werden alledaagse, maar o zo belangrijke zaken als de Joodse keuken, beïnvloed.

Een paar constanten overleefden de tand des tijds. Diep in het Oegandese oerwoud zingen de leden van een kleine, levendige gemeenschap bijde sjabbatdienst nog altijd dezelfde melodieën als in Argentinië en Centraal-Azië, zo bleek tijdens een aflevering van de tv-serie Zoek de Verschillen, een paar jaar geleden uitgezonden door de Joodse Omroep. Al die unieke gebruiken en tradities kwamen weer samen na de grote volksverhuizing die plaatsvond met de stichting van de staat Israël. ‘Waar kom je vandaan?’ blijft een vraag die je o zo vaak in Israël hoort, daarmee vooral doelend op ouders en grootouders.

Paradoxaal: als echte wereldburgers kunnen we ons behoorlijk burgerlijk gedragen, ons druk maken om de kleinste relletjes en ruzietjes. Dan verschrompelt de brede, universele blik tot nauwe tunnelvisie en wordt de afwijkende mening van de ander te vuur en te zwaard bestreden. Figuurlijk dan, gelukkig. In dit eerste NIW van 5777 een combinatie van alles wat ons óns maakt: nationaal en internationaal, en met het NIW Jaaroverzicht, geschiedenis, discussie, opinie, reflectie en gastronomie.

Terwijl ik dit schrijf, horen we dat de familie van Shimon Peres naar het ziekenhuis is geroepen omdat zijn toestand snel verslechtert. Er ligt een groot artikel over hem klaar, maar de drukpers is onverbiddelijk. Op dit moment kunnen we alleen maar bidden voor zijn gezondheid.

PS Later deze nacht overleed Shimon Peres. Baroech dayan ha’emet.