Met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) hebben onderzoekers van het United States Holocaust Memorial Museum (USHMM) de SS’er geïdentificeerd die berucht is geworden door een iconische foto uit de Holocaust. Op ‘De laatste Jood van Winnitsa’, genomen in 1941, is de executie van een Joodse burger van die West-Oekraïense stad te zien. Een SS’er schiet de geknielde man dood voor een vers massagraf, met een groot aantal andere Duitse soldaten als geïnteresseerde toeschouwers.
Dr. Jürgen Matthäus, een Duitse historicus van het USHMM is met de hulp van AI in geslaagd de moordenaar te identificeren als Jakobus Onnen, een toen 34-jarige leraar uit Tichelwarf, een Nedersaksisch dorp aan de grens met Groningen. De identiteit van de schutter is met 99,9 procent zeker vastgesteld. Onnen was lid van een Einsatzgruppe, een SS-eenheid die na de Duitse invasie van Rusland in 1941 achter het front belast was met de systematische vernietiging van het Joodse volk.
Matthäus noemt de ontdekking ‘een enorme stap voorwaarts om achter de historische realiteit van de Holocaust te komen’. De onderzoeker hoopt dat AI ook gebruikt kan worden bij het identificeren van andere nazi-moordenaars en -criminelen. Jakobus Onnen overleefde de oorlog niet, hij werd waarschijnlijk in 1943 gedood door Russische partizanen. De dood van zijn vader op jonge leeftijd in 1924 zou een belangrijke rol hebben gespeeld in de vorming van de SS-beul, die in 1931 lid werd van de NSDAP en een jaar later van de Schutzstaffel.
