Beste vrienden

Als iemand zegt dat zijn beste vrienden Joods zijn, gaat er bij mij meteen een alarmbelletje rinkelen.

Door Zippora Abram

De opmerking wordt meestal geruststellend bedoeld: ‘van mij heb je niks te vrezen want mijn beste vrienden zijn Joods’. Je hoopt nog dat het meevalt, maar vaak volgt dan toch iets naars over Joden of over Israël. Het is net als de oplichter die zegt: vertrouw me, ik ben goudeerlijk. De aannemer die zegt: de verbouwing is binnen twee weken klaar. De autoverkoper die zegt dat je echt geen betere auto kunt vinden voor dit bedrag. We weten allemaal dat dat onzin is. Waarom zijn er dan nog steeds mensen die serieus denken dat ze ‘deugen’ omdat ze Joodse vrienden hebben? Dat ze dan alles mogen zeggen?

Het is net als de autoverkoper die zegt dat je echt geen betere auto kunt vinden voor dit bedrag

Een aantal weken geleden was er in Amsterdam Oud-Zuid, mijn hood, veel te doen om een echtpaar dat een juridische procedure was gestart om de struikelsteen voor hun huis te laten verwijderen. De zaak kreeg veel publiciteit. Het werd me snel duidelijk waar de steen lag, en ik besloot om er bloemen bij neer te gaan leggen. Niet omdat ik het echtpaar wilde schofferen, maar omdat ik de nagedachtenis van de vroegere Joodse bewoner van het huis wilde eren, juist omdat deze nu onderwerp was geworden van een controverse.

Oproep
Met een klein groepje spraken we af bij de steen en legden bloemen. De bewoonster van het huis kwam naar buiten om met ons te praten. Dat was heel fijn. Ze vertelde dat ze een heel zwaar weekend had gehad, en dat haar beste vriendin, ‘die Joods is’ haar erdoorheen had gesleept. Van alles wat ze had kunnen zeggen, was dat wel het ongelukkigste. Wie zijn die beste Joodse vrienden eigenlijk? Gezien het aantal mensen dat negatief denkt over Joden en het aantal Joden in Nederland, ben ik soms bang dat elke Jood inmiddels de beste vriend is van iemand, wellicht zonder het te weten. Slecht nieuws voor iedereen met Joodse beste vrienden: er is helemaal niks dat iemand zonder meer vrijpleit van antisemitisme of negatieve gevoelens ten opzichte van Joden. Of je nou duizend Joodse vrienden hebt, werkt in een Joodse omgeving, vrijwillig bent toegetreden tot het jodendom, christelijk bent en je hele leven in het teken van Israël plaatst, zelfs als je zelf Joods bent: je bent nooit immuun voor het hebben van antisemitische gedachten, meningen of gevoelens.
Ik wens nooit deze beste Joodse vriendin te zijn. Ik wil niet worden gebruikt door iemand om verwerpelijke meningen over Joden te mogen uiten. Ik hoop niet dat ik ooit iemand het gevoel heb gegeven dat hij of zij, omdat we bevriend zijn, zoveel goede wil toont ten opzichte van ons volk dat hij nu gewoon eens mag zeggen waar het op staat. En ik wil bij dezen alle lezers van deze column oproepen: spreek al je niet-Joodse vrienden, collega’s en buren aan en zeg hen dat je niet gebruikt wil worden als excuus-Joodse-beste-vriend opdat iemand vervolgens ongebreideld anti-Joods, anti-Israël of antistruikelsteen mag zijn.