Onlangs kreeg ik per e-mail een uitnodiging voor een boekpresentatie in Rotterdam. Het boek dat zou worden aangeboden, was het nieuwste boek van Jan Keij over de invloedrijke twintigste-eeuwse Joodse filosoof Emanuel Levinas. Jan Keij staat bekend als een kenner van de filosoof. Het boek heeft tijdbeleving in het denken van Levinas als thema. Boekbespreking: op Jom Kipoer, Grote Verzoendag.
Ik stuurde een mail terug en kreeg antwoord. Men had niet door dat het Jom Kipoer was. Als men het wel had geweten, had het waarschijnlijk ook niet uitgemaakt voor de datum. En men dacht dat Levinas (en ook God) daar wel over zou kunnen lachen. Ik kan dat even niet. Ik begreep uit het antwoord dat ik wel was uitgenodigd, maar dat er toch eigenlijk niet gerekend was op mijn komst. Dat is in mijn ogen tekenend voor de manier waarop in Nederland wordt omgegaan met de waarden van de ander.
Levinas kwam uit een cultureel Joods gezin. In zijn leven heeft hij zich nooit losgemaakt van het jodendom en zelfs gepubliceerd over de Talmoed. Levinas was niet een filosoof van het jodendom. In zijn denken verhoudt hij zich expliciet tot de belangrijke negentiende- en twintigste-eeuwse Europese voorgangers, deels wijsgeren die als christelijk bekend staan. Hij is echter wel een Joodse filosoof. Voor wie ervoor openstaat, zijn Joodse waarden op veel plaatsen in zijn werk terug te vinden. Zo benadrukt Levinas de verantwoordelijkheid van de mens ten opzichte van de medemens. Een deel van het denken van de filosoof lijkt wel door kabbala beïnvloed te zijn, zoals wanneer hij de mens fundamenteel gescheiden ziet van de ander. Er is een grote behoefte elkaar te begrijpen. In de wereld van het nu lukt dat nooit volledig.
Een boekpresentatie van een Joodse filosoof op Jom Kipoer. Het roept hetzelfde beeld bij mij op als de vele boeddha beelden die je tegenwoordig, onder de modder, in tuinen in Nederland tegenkomt. Er is een soort interesse in de ander, het cultuurgoed van een ander wordt gretig toegeëigend, maar er is geen werkelijk begrip voor andermans waarden. Een boeddhist zet geen boeddhabeeld zomaar buiten. Wat zou een katholiek ervan vinden als ik een crucifix in de tuin tussen de plantjes zet? Zo met de lange kant naar beneden in de grond en het lijdende gezicht druipend van de regen? Maar ach, een boek over een Joodse filosoof aanbieden zonder Joden, moet kunnen.
Abonneer op het NIW
