En wij dan? Wat doen wij nou helemaal? Toch ook niks. Niks, niks, niks,’ riep de liefde van mijn leven. We zaten op de bank en keken naar het achtuurjournaal. Na ruim 34 jaar samen, waarvan bijna 33 jaar getrouwd, weet ik wanneer ik beter niet tegen La Ka kan ingaan. Dit was zo’n moment. Haar ogen stonden droevig en strijdbaar tegelijk. Bovendien was er weinig aanleiding tegen haar in te gaan, we waren het honderd procent met elkaar eens.
Het journaal opende met Covid-19, het coronavirus: nieuwe besmettingen, nu ook in Nederland, haperende economieën, instortende beurzen. Het zit allemaal niet mee. Er was echter meer nieuws waar je niet vrolijk van wordt. En dat ging opnieuw over vluchtelingen.
Turkije meent het zich te kunnen permitteren Syrië binnen te vallen, voert een agressie-oorlog op Syrisch grondgebied en doet vervolgens een beroep op artikel 5 van het Noord-Atlantisch Verdrag (een gewapende aanval tegen een of meerdere leden wordt beschouwd als een aanval tegen allen). De NAVO-partners schuiven dit beroep lachend ter zijde, en hoe reageert Turkije? In een poging NAVO-landen onder druk te zetten, offeren ze de meest kwetsbaren: vluchtelingen. Turkije opent de grens aan zijn kant, Griekenland houdt de zijne stevig gesloten en vervolgens zitten duizenden vluchtelingen als ratten in de val, onder nog onmenselijker omstandigheden dan daarvoor. Ze worden zonder scrupules ingezet voor een politiek spel. Je hart breekt. Als je enig fatsoen in je donder hebt, voel je de urgentie iets te doen, om niet machteloos toe te kijken.
Website
Drie jaar geleden, toen de vluchtelingencrisis op z’n hevigst was, besloten Ka en ik zelf een vluchteling op te vangen, bij ons in huis. B. woonde bijna anderhalf jaar bij ons. Hoewel hij het hier helaas niet gered heeft en besloot terug te keren naar Irak, hebben wij toch het idee dat we iets voor hem hebben betekend. Zoiets zouden we misschien weer moeten doen. Maar eerlijk is eerlijk, makkelijk is het niet. Zijn we opnieuw bereid een dergelijk offer te brengen? Misschien niet, maar helemaal niets doen, is ook geen optie. R., met wie ik in een interessant clubje zit – daarover een andere keer misschien meer – maakte mij attent op de website van HIAS (hias.org), een Amerikaans-Joodse organisatie die humanitaire hulp biedt aan vluchtelingen. De mail die hij doorstuurde, ging over de kabalat sjabbat van 20 maart, die ze bij HIAS de naam National Refugee Shabbat hebben gegeven: een viering die helemaal in het teken staat van vluchtelingen.
“Moet dat nou?” hoor ik sommigen van u al zeggen. “Hebben we niet genoeg aan onze eigen sores? Worden vluchtelingen beter van zo’n sjabbatviering?” Ja, nee en ja, als u die drie vragen aan mij stelt. Ja, we moeten iets doen. We hebben onze eigen sores, maar die ontslaat ons niet van de plicht tot medemenselijkheid. En worden vluchtelingen er beter van? Misschien niet rechtstreeks. Maar als wij laten zien waar we voor staan, wat onze humanitaire en Joodse waarden zijn, dan helpen we misschien mee de wereld iets beter te maken. Die plicht hebben wij, als mensen, als Joden, als Joods individu en als Joodse gemeenschap.
Wie die bovenstaande regels met scepsis leest, raad ik aan nog eens goed na te denken over de bekende uitspraak van een van onze grootste geleerden, rabbijn Hillel de Oudere: ‘Als ik niet voor mezelf ben, wie is dan voor mij? En als ik slechts voor mezelf ben, wat ben ik dan? En indien niet nu, wanneer dan wel?’ HIAS organiseert een ‘vluchtelingensjabbat’ in Los Angeles op vrijdagavond 20 maart. Waarom zou dat in Amerika wel kunnen en hier niet? Ik daag iedere kehilla in Nederland uit zo’n kabalat sjabbat te organiseren. Wie durft? Ik bied mijzelf aan om te helpen organiseren. Een geschikte sjabbat is niet moeilijk te vinden. Wat dacht u van vrijdagavond 3 april, het begin van Sjabbat haGadol. De grote sjabbat die ons voorbereidt op Pesach, u weet wel, dat feest dat ons herinnert aan ónze bevrijding.
Abonneer op het NIW
