Geen leidende moraal

De geest van dit huis is liederlijk, las ik in eerste instantie. Mijn republikeinse geestesgesteldheid zat mij in de weg. En daarmee doe ik Kees Boeke en zijn vrouw Jenny totaal geen recht. De dissertatie van Daniela Hooghiemstra over de onderwijsvernieuwers die De Werkplaats oprichtten heeft een titel die precies het omgekeerde betekent: De geest van dit huis is liefderijk.

De Boekes waren, om maar iets te noemen dat aangeeft wie zij waren, goed in de oorlog. De Joodse kinderen die op hun alternatieve school De Werkplaats zaten, hielpen zij de oorlog door. Hooghiemstra’s dissertatie heb ik niet gelezen, maar het zeer leesbare en soms hilarische boek dat zij met Dorine Hermans schreef, Vertel dit toch aan niemand, over het leven aan het hof ten tijde van Sofie, Willem III en Emma, wel. Wat me namelijk bezighoudt is de vraag wat de aristocratie eigenlijk bijdraagt aan de samenleving. De hedonistische leefwijze van de aristocratie hebben wij overal ter wereld overgenomen. Ik schreef er eerder over. Maar wat zijn de mores, wat is de moraal, wat zijn de waarden van de aristocratie? Heeft ze wel een moraal anders dan de nietszeggende oproep tot tolerantie van koningin Beatrix vroeger in haar kersttoespraken?

Het draait allemaal om status en het beeld naar buiten

Beatrix en haar zusters zaten een paar jaar op De Werkplaats. De meisjes vonden zelf dat ze er niet pasten. Uit het boek van Hooghiemstra en Hermans kun je alleen maar concluderen dat in ieder geval de Oranjes geen bijzondere moraal en waarden hebben waar je als oppassend burger wat aan hebt. Het draait allemaal om status en het beeld naar buiten. Wat dat betreft past Maxima totaal in het plaatje. Zij zorgt voor de glamour die Oranje tot volksbezit maakt. Dat ze nooit ook maar een spat kritiek heeft geuit op haar vader in de dictatuur die hij diende, past ook in het beeld. Nu haar vader is gestorven, zal dat niet veranderen. Helaas, want wat de meeste mensen niet weten – omdat dat zorgvuldig aan het oog van het Nederlandse publiek is onttrokken – is dat de ouders van Maxima zo ongeveer op Eikenhorst woonden en dat de kids van Alex en Maxima door Zorregieta (en de nog fascistischer moeder van Maxima) zijn opgevoed.