Deze week ging een proces van start dat kan leiden tot een (gedeeltelijke) annexatie van de Westelijke Jordaanoever door de regering-Netanyahu. Of de altijd behoedzaam manoeuvrerende premier daadwerkelijk overgaat tot annexatie van enkele outposts, de hele Jordaanvallei of één nederzetting valt moeilijk te voorspellen. Mij zou het niets verbazen als hij alleen een commissie ter voorbereiding van annexatie instelt, om daarmee Gantz bij zich, de Amerikanen voor zich en de Europeanen relatief stil te houden.
De positie van de Europeanen is sowieso beklagenswaardig. Nu zelfs de Arabische landen niet veel verder zijn gekomen dan diplomatiek protest en enkele georganiseerde opstanden toen de regering-Trump haar ambassade naar (West-)Jeruzalem verplaatste, is het moeilijk om nog een onderscheidende positie in te nemen. Ongetwijfeld zullen bij daadwerkelijke annexatie stemmen opgaan Israël te straffen, bijvoorbeeld door de samenwerkingsrelatie te bevriezen. In Nederland zullen linkse partijen opnieuw een motie voor erkenning van de Palestijnse staat (die niemand ooit op een kaart heeft kunnen aanwijzen) in stemming brengen. Maar hun herhaalde, ontijdige wens tot erkenning van de Palestijnse staat hoort in dezelfde categorie thuis als Trumps vroegtijdige erkenning van hoofdstad Jeruzalem of Israëls inlijving van Palestijns grondgebied. Met dien verstande dat de laatste twee fouten op het conto komen van partijen die wel relevant zijn.
Rode lijn
Annexatie zal de verwijdering tussen Europa en Israël vergroten, op een moment dat vergroting van de samenwerking juist veel meer voor de hand ligt. Overigens wil ik kraakhelder zijn: bij daadwerkelijke annexatie van Palestijns gebied door de regering Netanyahu, zal Israël die verwijdering geheel aan zichzelf te danken hebben. Voor mij was en is de bezetting van de belangrijke E1-zone oostelijk van Jeruzalem een rode lijn, simpelweg omdat dan een levensvatbare Palestijnse staat nagenoeg onmogelijk wordt. Het nepvredesplan van de Amerikanen onder leiding van Jared Kushner, die een derde van Palestijns gebied wil overdragen aan de Israëli’s, zou leiden tot een bantoestan van geïsoleerde Palestijnse stadjes en dorpen tussen Hebron, Jericho en Nabloes. Het is volkomen begrijpelijk dat de Palestijnen zich onder die voorwaarden door de regering-Trump niet lieten uithuwelijken.
Maar na alle keren dat Palestijnse leiders hun kansen op een eigen staat torpedeerden, lijkt het erop dat het nu de regering Netanyahu is voor wie de beroemde woorden van Abba Eban gelden, dat ze ‘geen mogelijkheid voorbij laten gaan om een mogelijkheid voorbij te laten gaan’, door alleen te kijken naar de ruimte die de regering-Trump biedt. Want de positie van de Arabische landen en in het bijzonder de Golfstaten ten opzichte van Israël is drastisch verbeterd. Vanwege de gemeenschappelijke vijand Iran en de gezamenlijke afkeer van jihadistische terreur delen geheime diensten zelfs informatie met elkaar. Een diplomatiek succes voor Israël, dat vooral op het conto van Netanyahu moet worden geschreven.
Dat succes werd verwoord in het opinieartikel ‘Annexation or normalisation’ van Yousef al-Otaiba in de Israëlische krant Jediot Acharonot. Al-Otaiba is ambassadeur van de Verenigde Arabische Emiraten in Washington. Sinds de Osloakkoorden (1993) hielden de Arabische Staten altijd vast aan het principe dat normalisatie van de relaties met Israël alleen mogelijk was bij de totstandkoming van een Palestijnse staat. De keuze tussen ‘normalisatie of bezetting’ lijkt nu door die staten te zijn ingeruild voor slechts het behoud van de status quo: dezelfde status quo die de hele wereld Israël al decennia verwijt te willen handhaven.
Europa lijkt de tweestatenoplossing daarmee inmiddels meer te willen dan de Arabische landen zelf. Het kan verkeren.
Apartheidsstaat
Desondanks maakt Israël een enorme fout als het daadwerkelijk tot annexatie overgaat, zelfs als die slechts administratief van aard is. De eenstaatrealiteit zal alleen kunnen worden gerealiseerd als aan Palestijnen op de Westoever kiesrecht wordt verleend, waardoor ze een meerderheid tegenover de Joden zullen vormen, of het wordt een apartheidsstaat. Beide uitkomsten zullen leiden tot ellende en geweld en Israël beroven van zijn huidige status als Joodse, democratische rechtsstaat in het autocratische, islamitische Midden-Oosten.
Negen premiers voor Netanyahu maakten niet de fout om tot totale bezetting van de Westelijke Jordaanoever over te gaan. Onder hen voormalig premier Ehud Olmert, die de Palestijnen ooit toebeet dat het wel vijftig jaar ging duren voordat er weer een Israëlische premier zou komen die ze zo’n goed vredesaanbod zou doen als hij had gedaan. Die vijftig jaar lijken nu ineens optimistisch. Tot de indrukwekkende lijst van Israëlische leiders die Netanyahu waarschuwen voor een eenzijdige annexatie, behoren voormalige legerleiders, Mossaddirecteuren en ministers van Defensie. Ik heb geen enkele illusie dat mijn waarschuwing daaraan iets zal toevoegen. Maar het doet wel iets af aan mijn waardering voor het Israëlische leiderschap.
Han ten Broeke is directeur Politieke Zaken bij het The Hague Centre for Strategic Studies en voormalig buitenlandwoordvoerder van de VVD in de Tweede Kamer.
Abonneer op het NIW
