Zou het zo moeilijk zijn: een overheid die het langverwachte riante gebaar maakt en voortaan de beveiliging van alle Joodse instellingen op zich neemt, integraal? Niet alleen de bewakers voor de deur, maar ook de benodigde materialen en aanpassingen aan gebouwen, de scholing van vrijwilligers, de activiteiten op andere locaties… álles. Wat zou dat een krachtige boodschap zijn tegen terreurdreigingen en antisemitisme: de veiligheid van Joden in Nederland heeft de hoogste prioriteit en is een zaak van nationaal belang, waar de overheid zichtbaar dag en nacht aan werkt.
Die ruimhartige opstelling is ondenkbaar. In plaats daarvan hebben we de Amsterdamse wethouder Moorman die Joodse scholen subsidie wil ontnemen. De ouderlijke bijdrage overschrijdt de drempel, waardoor de subsidie vervalt ‘ter bestrijding van kansenongelijkheid’. Wat een kromme logica: wegbezuinigde subsidies zullen nooit kansenongelijkheid bestrijden, kijken naar specifieke behoeftes van scholen doet dat wel. Moormans krenterige besluit lijkt eerder ingegeven door ideologische rancune: straf voor vermeend rijke ouders.
De discussie over dit besluit is op gang, het stadhuis is gevraagd rekening te houden met de bijzondere omstandigheden van Joodse scholen: de beveiliging en het feit dat ze bijzonder onderwijs bieden. ‘Gelijke monniken, gelijke kappen’ gaat hier niet op, vergelijkingen met andere scholen zijn gemakzuchtig. Maar zulke nuances verdampen als een wethouder bevangen is door nivelleringsdrift. Juist in dit Amsterdam dat de mond vol heeft van diversiteit, inclusie en ‘culturele gevoeligheid’ bij ambtenaren die bewoners uit alle culturen moeten begrijpen en bedienen, treft de botte bijl de Joodse scholen. Zo zie je maar weer hoe waardeloos die hoogdravende inclusiepraatjes zijn. Ze gelden kennelijk niet voor iedereen, maar enkel voor hen die hun slachtofferschap met het groots mogelijk lawaai lucratief aanwenden.
Vernedering
Maar dit gaat om meer dan een beknibbelende gemeente. Dit gaat om de misselijke vernedering die jaar in, jaar uit plaatsvindt en waar geen einde aan komt: het penibele toneelstukje waarin de voortdurend bedreigde Joden telkens in de rol van bedelaars worden gedwongen, terwijl de overheid de hand op de knip houdt. Zo gaat dat ook elke keer als er antisemitische aanslagen in Europa zijn geweest en het gevaar dreigt over te waaien. Dan ontkent de veiligheidsdienst eerst dat er gevaar is, weigert het Rijk te betalen, komen er burgemeesters opdraven die wel of niet welwillend zijn, krijg je heibel over de rekening.
Moet de overheid zich niet doodschamen voor dit ritueel van vernedering en verwaarlozing? Jewish Lives Matter – moet dat op de muren van stadhuizen gekalkt worden voordat er iets verandert?
De Amsterdamse zonde staat niet op zichzelf. De Universiteit Leiden heft de leerstoel jodendom op, nu hoogleraar Judith Frishman met emeritaat gaat. Daar komt een docent voor drie jaar, waarna de baan afhangt van ‘behoefte’ en externe financiering. Alweer dat marktdenken, dat de geesteswetenschappen de das omdoet? Ook hier is meer aan de hand. Een woordvoerder van de universiteit zegt in Trouw dat er altijd veel geld ging naar deze leerstoel en dat zou ‘ten opzichte van andere, eveneens sterke en belangrijke groepen niet langer verantwoord’ zijn. Dus het gaat niet om het belang van het vak, de historische en culturele waarde ervan, de maatschappelijke relevantie, de kennis die niet verloren mag gaan. Het gaat erom dat de universiteit ‘andere sterke groepen’ – wie dan? – meent te benadelen als de Joodse leerstoel blijft. In feite zegt zo’n woordvoerder dat het onderwijzen van de Joodse cultuur niet te verantwoorden is tegenover andere groepen. Dat Joden moeten beseffen dat ze niet belangrijker zijn dan anderen. Dit is het academische niveau van 2020. Een gruwel.
Veelzeggend dat zowel een universiteit als een gemeente het bekostigen van Joods onderwijs als een dubieus privilege zien dat anderen benadeelt. Je maag blijft zich omkeren: door de mentaliteit waaruit dit voorkomt, door de vanzelfsprekendheid waarmee het gebeurt. En door de dubbele schoffering. Ten eerste wordt hier een ereplicht ontkend, ten tweede worden Joden verdacht gemaakt als profiteurs van een onverdiende bevoorrechting. Zo ziet institutioneel antisemitisme er vandaag dus uit.
Abonneer op het NIW
