Onder enorme druk

Hakenkruisvlag in Charlottesville

Kunnen Joods-Amerikaanse politici na Charlottesville nog dienen onder president Donald Trump?

De belangrijkste Joodse adviseurs rond Donald Trump bleven angstvallig stil over hun presidents omstreden reactie op de extreem-rechtse demonstraties in Charlottesville. Het wordt hen niet in dank afgenomen: minister van Financiën Steven Mnuchin, voorzitter van de Nationale Economische Raad Gary Cohn en natuurlijk Midden-Oosten-adviseur en schoonzoon Jared Kushner liggen onder vuur vanuit hun eigen gemeenschap nadat zij weigerden afstand te nemen van Trumps opmerkingen dat neonazi’s en de ‘Alt-Left’-tegendemonstranten evenveel schuld hadden aan de uit de hand gelopen situatie in de Virginiaanse stad.
In een opinieartikel laat Dana Milbank van de Washington Post geen spaander heel van het drietal: “Wat zij hebben gedaan – of liever: niet hebben gedaan – is een schanda.” Milbank wijst erop dat Mnuchin, Cohn en Kushner weliswaar via derden hebben laten uitlekken dat zij het oneens met en verontrust over Trumps reactie zijn, maar dat zij weigeren openlijk afstand te nemen van de president. Milbank vergelijkt de drie met de shtadlan, de ‘hofjood’ die in de Middeleeuwen bij de koning Joodse belangen behartigde, maar wiens loyaliteit uiteindelijk niet bij de kehilla maar bij de vorst lag. “Joden, vanwege onze recente geschiedenis, weten wat de gevolgen zijn van stilte als antwoord op racisme,” schrijft Milbank.
De Joodse gemeenschap in de VS blijft niet stil. Vier organisaties – samen zo’n vierduizend rabbijnen vertegenwoordigend – vielen de president vorige week hard aan. Trump zou ‘bijstand hebben verleend aan antisemitisme, racisme en xenofobie’, lieten de organisaties weten in een gemeenschappelijke verklaring. Waarna zij aankondigden het traditionele telefoongesprek met de president, in de vorm van een conference call naar aanleiding van Jom Kipoer en Rosj Hasjana dit jaar te zullen boycotten.

Moreel leiderschap
Zelfs prominente Joden vanuit het Republikeinse kamp namen afstand van Trumps reactie op Charlottesville, waar neonazi’s hakenkruisvlaggen meedroegen en ‘Sieg Heil’ en ‘de Joden zullen ons niet vervangen’, maar ook ‘Heil Trump’ scandeerden. De Republican Jewish Council, waarvan de conservatieve megadonor en casinobaas Sheldon Adelson bestuurslid is, heeft Trump opgeroepen ‘meer moreel leiderschap’ te tonen. Ook Haskel Lookstein, de rabbijn die presidentsdochter Ivanka bij haar gioer begeleidde, heeft laten weten ‘zeer verontrust’ te zijn over de uitspraken waarin Trump neonazi’s en hun tegendemonstranten op één lijn stelde.
Gary Cohn, Trumps belangrijkste economische adviseur, heeft toegegeven dat het niet makkelijk voor hem is op zijn post te blijven: “Ik ben onder enorme druk komen te staan, zowel om ontslag te nemen als om aan te blijven,” liet Cohn weten aan de Financial Times. Minister van Financiën Mnuchin ontving een brief van zijn studiegenoten van Yale University waarin zij hem opriepen op te stappen. En volgens Vanity Fair overwegen Jared Kushner en Ivanka Trump het Witte Huis te verlaten. Een bron binnen de Republikeinse partij vertelde het blad dat het power couple Washington de rug toe zal keren ‘wanneer zij beslissen dat het verdedigen van hun eigen reputatie belangrijker is dan die van hun onverdedigbare vader’.

Gewoon fout
Toch sprongen er ook Joodse Trump-aanhangers in de bres voor de president. Michael Cohen, Trumps advocaat, noemde de aanvallen op de president ‘walgelijk, schandelijk’ en ‘gewoon fout!’ Ook voormalig campagneadviseur Sam Nunberg nam het op voor Trump: “Ik heb duizenden uren met deze man doorgebracht. Hij heeft geen antisemitische haar op zijn hoofd.”
Er is ook goed nieuws uit het Witte Huis: de omstreden veiligheidsadviseur Sebastian Gorka is ontslagen en volgt de al eerder aan de kant gezette en niet minder controversiële Steve Bannon terug naar Alt-Right-website Breitbart.
Gorka, van Hongaarse afkomst, was lid van de Orde van Vitéz, een extreem-rechtse organisatie opgericht door Hongarijes fascistische dictator Miklos Horthy. Ook schreef Gorka verschillende opinieartikelen voor Magyar Demokrata, een fel antisemitisch Hongaars tijdschrift. Met het gedwongen vertrek van Bannon en Gorka lijkt het personeelsbeleid van de president steeds meer op zijn tv-show The Apprentice, waarin Trump elke week een kandidaat ontsloeg. Misschien hoeven Gary Cohn en Steven Mnuchin niet te kiezen tussen aanblijven of opstappen: met het huidige tempo waarin de president adviseurs verslijt lijkt het slechts een kwestie van tijd voordat ook zij de woorden te horen krijgen die Trump een televisiester maakten: ‘You’re fired!’