Waterpas

In een poging wat aan mijn verstrooidheid te doen had ik een whiteboard gekocht, en een beetje zoals je koffer inpakken al voelt als op vakantie zijn, voelde dit al als de helft van de ordening in mijn hoofd. Toen het eenmaal aan de muur hing, klopte er iets niet: was het huis zo scheef? Was ik scheef? De waterpas gaf toch aan dat ik het recht had opgehangen? Na een gekmakende, afgrondelijke vijf minuten, waarin de objectieve maat der dingen even in een zinkgat leek te verdwijnen, bleek het whiteboard toch scheef te hangen. Even leek de mogelijkheid ooit iets zeker te weten van de aardbodem verdwenen, tot ik erachter kwam dat een van de buisjes in de waterpas scheef zat.

Ditzelfde draaierige, ongekalibreerde gevoel had ik in de afgelopen weken over het conflict in Israël. Niet omdat ik niet begaan ben met de Palestijnen of de Israëli. Ik heb vrienden en familie in Israël wonen, maar geen van hen steunt Netanyahu. Om eerlijk te zijn: dat ik vind dat ik dit nu even moet benoemen, is onderdeel van het probleem. Je kunt als Jodin en columnist van dit blad nog niet niezen of de vooringenomen groepjes citeren je al gretig en bombarderen je tot ambassadeur van iets wat je nooit hebt willen zeggen. Dus: bij dezen.

Familiegevoel
Het draaierige gevoel komt voort uit de golf aan halve waarheden over het conflict en de soms kinderlijke versimpeling die het geen recht doet. Een paar dingen zijn overduidelijk onwaar, maar de waarheid deed afgelopen tijd nogal lafjes mee in de meeste online berichten. Ik heb vrienden die grote stromen nare berichten krijgen, alleen omdat ze Joods zijn. Door de enorme toestroom van infographics, versimpelde landkaartjes en half kloppende verslagen, voortgestuwd door een rechtvaardigheidsgevoel van de kortdurende soort en geplugd door influencers met meer Instagramvolgers dan er Joden op aarde zijn, had ik elke dag het gevoel dat ik iets moest schrijven, iets moest zeggen, ertegenin moest gaan.

Zionisme wordt grotesk gelijkgeschakeld aan fascisme door mensen die helemaal geen band met Israël of Palestina hebben, maar zich toch familie van de Palestijnen voelen en de Joden from the river to the sea terug willen sturen. Die denken dat een geheel land bezet gebied is, dat er genocide gepleegd wordt en Israël bevolkt wordt door uitsluitend witte Joden die daar niet horen. Zoals ik eerder al schreef: sommige dingen zijn heel duidelijk onwaar. Maar ja, een plaatje op internet zei wat anders.

Ook aan de andere kant ging het er hard aan toe. Geen kwaad woord werd er geduld over Israël. Niets wilden ze horen over de vreselijke situatie van de Gazanen en dat het afsluiten van het water niet goed te praten is. Elke molecuul schuld werd onmiddellijk teruggekaatst in een voorspelbare discussie die op de een of andere manier telkens Sigrid Kaag erin moest betrekken als ultieme zondebok omdat haar man een Palestijn is.

Algoritmeknopjes
Wijzen op selectieve verontwaardiging schurkt aan tegen een drogreden die een whataboutisme genoemd wordt: iemand hoeft helemaal niet ook begaan te zijn met de Oeigoeren om begaan te zijn met de Palestijnen. Op individueel niveau kan dit dan kloppen, maar de ongelooflijke agressie die dit onderwerp opwekt, de toegeknepen oogjes, het half ontslaan van Kamau Bobb (hoofd Diversiteit bij Google die in een oude blog schreef: “Als ik een Jood zou zijn, zou ik mij zorgen maken om mijn onstilbare honger naar oorlog en moord uit verdediging van mijzelf”), getuigt van een vreemd soort selectiviteit die op groepsniveau wel degelijk als antisemitische onderstroom aan te merken is. Over geen enkele andere minderheidsgroep zou je tenslotte zo kunnen schrijven zonder binnen twee seconden ontslagen te zijn. De reactie op dit conflict is onvergelijkbaar met de reactie op welk ander conflict dan ook ter wereld. De antisemitische incidenten stegen tussen april en mei in de VS met 75%

Mijn waterpas kon worden hersteld, kwestie van aan wat knopjes draaien. Netanyahu is weg. Maar ik houd mijn hart vast voor het collectieve inschattingsvermogen ten aanzien van halve waarheden. Daar lijken de algoritmeknopjes aan ons te draaien.