Helden op sokken

Voordat collega-columniste Nausicaa Marbe vorige week haar ongezouten mening gaf, was ik via Dieuwertje Kuijpers op haar site DieuwsNieuws al gewezen op het optreden op zondag 9 juni van de commandant der strijdkrachten Onno Eichelsheim aan de – zoals Kuijpers het omschrijft – de chique koffietafel van Buitenhof. De opperbevelhebber werd geïnterviewd door Maaike Schoon, die het gesprek opende met: “Gisteren werd bekend dat Israël een aanval heeft uitgevoerd in Gaza, opnieuw, waarbij het vier gijzelaars heeft bevrijd. Het aantal doden aan de kant van Gaza is volgens de Gazaanse overheid 236. Is deze aanpak militair gezien te verdedigen door Israël?” 

Uit ervaring weet ik dat gasten in veel hedendaagse talkshows uitgebreide voorgesprekken voeren met de redactie, waarbij de vragen en antwoorden in veel gevallen minutieus worden doorgenomen. Dat zal bij een generaal, die geacht wordt zich te schikken naar ministeriële verantwoordelijkheid, niet anders zijn. 

‘Ingewikkeld’

Onno Eichelsheim zei: “Allereerst is het is natuurlijk fijn dat de vier gijzelaars zijn bevrijd, maar als de schade daadwerkelijk zo groot is, dan kun je je afvragen of dat in verhouding staat. Israël zal er alles aan doen om haar gijzelaars vrij te krijgen, dat heeft het ook altijd gezegd. Ik vind het wel heel ingewikkeld als je kijkt naar de hoeveelheid geweld die ervoor nodig is. Dus daarmee ga je op een gegeven moment wel de grens over van over van wat de prijs is die je ervoor moet betalen.” 

Kortom, de commandant der strijdkrachten kopte de voorzet ‘is deze aanpak militair gezien te verdedigen door Israël?’ zoals voorzien en verwacht door de redactie van Buitenhof, keurig in. 

Meneer Eichelsheim, meet u niet met twee maten? Dat zou een logische vervolgvraag zijn

Presentator Schoon vervolgens: “Israël gaat daarmee een grens over, zegt u eigenlijk?” Eichelsheim: ”Ik denk dat Israël in algemene zin op dit moment disproportioneel geweld gebruikt voor het behalen van haar doelstellingen.” Schoon, bijna verlekkerd: “Duidelijk.” Vervolgens ging het gesprek over de aanleiding van de aanwezigheid van de commandant, de herdenking van D-Day, het begin van de bevrijding van Europa van de terreur van nazi-Duitsland. Welke rol speelt D-Day in het leven van een militair, vroeg Schoon. Eichelsheim: “Nog steeds een heel belangrijke rol. Het laat voor ons nog steeds zien wat anderen ervoor over hadden om Europa te bevrijden, dat is één. Je moet je altijd blijven herinneren dat er zoveel slachtoffers zijn gevallen en zoveel opofferingsgezindheid was om dat te doen.” 

Twee maten

Van een beetje journalist zou je verwachten dat ze denkt: hé, bij de bevrijding van vier gijzelaars in Gaza waren 236 slachtoffers disproportioneel, maar tachtig jaar geleden waren de geschatte 20 duizend burgerslachtoffers bij de geallieerde invasie in Normandië onderdeel van opofferingsgezindheid? Meneer Eichelsheim, meet u niet met twee maten? Dat zou een logische vervolgvraag zijn. Maar ja, die vraag stond niet in het draaiboek van Buitenhof en er zelf een bedenken is te veel moeite, dus werd die vraag niet gesteld. 

Los van het journalistieke gestuntel van de interviewer speelt mijns inziens ook een staatsrechtelijk probleem bij de geïnterviewde. Niet alleen mocht onze opperbevelhebber ongestoord met twee maten meten over een bevrijding in Gaza en de bevrijding van Europa in 1944, maar ook uitte hij zich politiek, als ware hij een minister en niet een huiskamergeneraal. 

Je zou dus een sanctie verwachten, maar zie: de VVD-staatssecretaris van Defensie, ene Christophe van der Maat, steunde zijn populistische generaal. Het is een angstige gedachte dat onze militaire leiders en hun minister na het vertrek van de commandant der landstrijdkrachten, luitenant-generaal Martin Wijnen, weer ouderwetse vaderlandse helden op sokken voor de bühne zijn. Net zoals onze ooit naar Londen gevluchte politieke en militaire leiders.