De geur van harira
Sinds 2014 wordt op 30 november jaarlijks het gedwongen vertrek herdacht van bijna een miljoen Joden uit Arabische landen, dat na de stichting van de staat Israël plaatsvond. Velen kwamen in Israël terecht, anderen onder meer in de VS, Canada en Frankrijk. Niet alleen is een complete cultuur verdwenen, ook zijn bezittingen verloren gegaan die naar de maatstaven van nu miljarden waard waren. De stille exodus begint langzaam de aandacht te krijgen die het verdient. Het NIW draagt bij met een achtdelige serie over Joodse vluchtelingen uit verschillende landen.
Verslag uit het buitenland: Het wordt nooit meer zoals het was (Spanje)
1492, het is een jaartal dat in het collectieve geheugen van het Westen gegrift is als het begin van iets nieuws, de ontdekking van de Nieuwe Wereld (voor zover je iets kunt ‘ontdekken’ waar miljoenen mensen al eeuwen in bloeiende culturen leven). Maar de Joden van Spanje associëren datzelfde jaartal met iets heel anders, niet met het begin maar met het einde van een tijdperk.
De Balfour-mythe
Het is honderd jaar geleden dat de roemruchte Balfour-verklaring werd
geschreven. Maar stelde de ‘declaratie’ wel zoveel voor?
De tweede uittocht
Toen Lucette Lagnado een kleuter was ontvluchtte haar familie Egypte. Samen met bijna een miljoen andere mizrachi-Joden hoorde ze tot de vluchtelingenstroom die onder dwang hun Arabische thuisland achter zich liet.
De Oranjes en de Joden: Vechten voor Vorst en Vaderland
Op 30 november 1813 komt Willem Frederik van Oranje met de boot aan op het strand van Scheveningen. Onder degenen die hem daarbij toejuichten, stonden ook Haagse Joden. Na een periode van zeventien jaar afwezigheid waren de Oranjes terug. Veel Joden hadden daarvan de hoogste verwachtingen.
Sprookjes van bekering
Na onderzoek van historicus Ewoud Sanders wordt het bekeringsboekje
De zoektocht van Lea Rachel niet meer herdrukt. Maar dat was slechts het topje van een antisemitische ijsberg. “Het is van een stuitende ongevoeligheid.”
Circusjoden: Hooggeëerd publiek
Het was Salomon Strassburger, die, aan het eind van de 19e eeuw, aan de wieg stond van het legendarische circus Strassburger. Een circus dat zou uitgroeien tot een van de grootste van Duitsland, maar in 1935 als ‘Judenzirkus’, door de nazi’s gedwongen, moest worden verkocht. In het boek Circus Strassburger 1892-1963 beschrijven auteurs Dick Vrieling en Henk van den Berg hoe het circus buiten de nazi-grenzen herrees, de oorlogsjaren overleefde en zou uitgroeien tot Nederlands meest populaire circusondernemingen.
De Oranjes en de Joden: De lange weg naar een Julianadorp
Na de oorlog werd de band tussen het koningshuis en zionistische Joden sterker. Maar voor de Oranjes was het moeilijk vaststellen welke stroming binnen het jodendom ze nu steunden, en daar kwam kwestie van.
Weg van huis en haard
Eeuwenlang noemden Joden landen als Egypte, Marokko, Algerije en Irak hun thuis. In minder dan een eeuw is er van bloeiende gemeenschappen in de Levant niets meer over. De Arabische wereld is ‘ontjoodst’. Dat ging in Egypte vooral kwaadschiks.
Sinaï: de vergeten oorlog
De Suez-crisis is de geschiedenis ingegaan als het conflict dat het einde inluidde
van de Britse en Franse wereldrijken. Maar de oorlog – deze week precies zestig
jaar geleden – maakte tegelijkertijd van Israël dé militaire supermacht van het
Midden-Oosten.